Nieuwe eisen voor scholier: leesbaar schrijven en verstaanbaar praten

Nederlandse leerlingen in het basis- en het voortgezet onderwijs moeten leesbaar schrijven, verstaanbaar praten en overweg kunnen met kansen en algoritmes. Het zijn maar een paar voorbeelden van de tientallen nieuwe en uitgewerkte eisen waar schoolgaande kinderen aan moeten voldoen voor de kernvakken Nederlands en rekenen/wiskunde.

Het 75 pagina's tellende boekwerk Definitieve conceptkerndoelen Nederlands en rekenen en wiskunde van staatssecretaris Paul van Onderwijs wordt vandaag in de Tweede Kamer besproken. Daarin staan eisen, die in onderwijsjargon 'kerndoelen' heten.

Het stuk vormt de nieuwe basis van het les- en examenmateriaal, bedoeld om het dalende taal- en rekenniveau van Nederlandse scholieren te verbeteren.

Vaag

Het Nederlandse onderwijs moet op de schop, is de boodschap van staatssecretaris Paul, blijkt uit de gestuurde documenten. Ze wil "alle zeilen bijzetten om de dalende prestaties te keren", schrijft ze aan de Tweede Kamer. Lezen, schrijven en rekenen krijgen "absolute prioriteit".

Het is niet zo dat er nu geen 'kerndoelen' zijn, maar die dateren uit 2006. Ze zijn te vaag, te vrijblijvend en missen volgens de staatssecretaris "focus". Over de nu gepresenteerde eisen is jarenlang gepraat in speciaal opgerichte commissies, zogenaamde adviesgroepen, in Kamerdebatten en door leraren en deskundigen.

Het onderdeel taal en rekenen is nu af en dat resulteert in 34 'kerndoelen' voor het primair onderwijs en 38 voor het voortgezet onderwijs. Aan andere onderdelen, bijvoorbeeld burgerschap, 'mens en maatschappij', 'digitale vaardigheden' en 'kunst en cultuur' wordt nog gewerkt, blijkt bij navraag op het ministerie.

17e-eeuws lied

Staatssecretaris Paul zegt dat de nieuwe eisen "concreter" zijn opgeschreven en dat er veel is uitgewerkt. De uitwerking per kerndoel moet de onderwijzers, docenten en makers van lesmateriaal op ideeën brengen.

Bij het kerndoel 'creatief taal gebruiken' voor de basisschool staat het advies om een rap te maken over gevoelens en ervaringen en in het voortgezet onderwijs kan gedacht worden aan een rap met zelfbedachte woorden.

Leerlingen op de middelbare school blijven zich ook buigen over oude teksten, blijkt uit het kerndoel 'literatuur in tijd en context'. Daar wordt voorgesteld om een bewerking van een 17e-eeuws lied te lezen.

Handschrift

De Nederlandse leerling is voorlopig ook nog niet af van schrijfopdrachten met pen en papier. Onder het kerndoel 'de leerling spreekt en schrijft afgestemd op doel, publiek en context' staat dat er met een leesbaar handschrift geschreven moet worden.

In de tijd van computers en laptops dreigt een leesbaar handschrift onder te sneeuwen en daarom komt deze eis ook in de wet. Bij wiskunde en rekenen wordt het belang van tafels, breuken, hoofdrekenen en wiskundig denken benadrukt.

Het is nu aan de Tweede Kamer om te bepalen of die zich in de nieuwe eisen kan vinden. In het hoofdlijnenakkoord van het huidige kabinet is alleen afgesproken dat het aantal kerndoelen wordt verminderd. Het is de vraag of de Kamer de nieuwe eisen niet te vaag en te uitgebreid vindt.

Te abstract

De PO-raad, de sectorvereniging van het primair onderwijs, maakt zich zorgen over een mogelijke vertraging van de invoering, zo blijkt een schriftelijke reactie. Sommige scholen zijn al met de nieuwe 'kerndoelen' aan de slag, maar moeten officieel nog aan de oude kerndoelen voldoen. Dat maakt de situatie volgens de voorzitter van de PO-raad Freddy Weima ingewikkeld.

De staatssecretaris wil nog een jaar de tijd nemen voor het op de schop nemen van het lesmateriaal. De kans is groot dat de Kamer de invoering per 1 augustus 2027 wel erg aan de late kant vindt.