Wetenschappers: kritieke en onvoorspelbare fase klimaatcrisis breekt aan

Een coalitie van 15.000 wetenschappers waarschuwt opnieuw voor een onomkeerbare klimaatramp. In een rapport dat vandaag uitkwam, ongeveer een maand voor de internationale klimaattop in Azerbeidzjan, staat dat de wereld voor een "kritieke en onvoorspelbare nieuwe fase in de klimaatcrisis" staat.

Volgens de experts stoot de wereld meer broeikasgassen uit dan ooit tevoren, was de oceaan afgelopen jaar warmer dan ooit en werden temperatuurrecords met enorme marges verbroken. "De omstandigheden waar we de planeet in hebben gebracht, zijn nog nooit door ons of onze prehistorische soortgenoten waargenomen."

De wetenschappers hanteren bij hun jaarlijkse rapportage 35 'vitale functies' van de planeet en houden bij hoe die veranderen door de jaren heen. Dat zijn bijvoorbeeld het aantal mensen op de wereld, hoeveel vee op aarde leeft, hoeveel bos er verdwijnt, het verlies van zee-ijs maar ook bijvoorbeeld de subsidies voor fossiele brandstoffen en de energieconsumptie. 25 van die 35 vitale functies bereikten in het afgelopen jaar recordwaarden.

Extremer en sneller achter elkaar

Wetenschappers zien de extremen steeds extremer worden en elkaar ook steeds sneller opvolgen. Dat maakt de situatie "zo kritiek en onvoorspelbaar", zei Marleen de Ruiter, klimaatwetenschapper aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, in het radioprogramma Nieuws en Co. "Het is heel ingewikkeld om nu te modelleren hoe erg die extremen worden, zoals de overstromingen in Midden-Europa onlangs. Die waren van een heel nieuw type, zoiets hebben we nog nooit gezien."

Recente gebeurtenissen laten zien dat we nu moeten handelen in de complexiteit van allerlei rampen bij elkaar, zei De Ruiter verder. "We zijn in Nederland bijvoorbeeld heel goed in overstromingen, in de winter voeren we al het overtollige water netjes af. Maar nu ontstaan in andere seizoenen andere rampen, zoals droogte en bosbranden. Dan hebben we dat water juist weer nodig. Daar moeten we op een andere manier mee omgaan."

Financiering

Op 11 november begint in Bakoe de internationale klimaattop, waar het mondiale klimaatbeleid wordt besproken. Financiering speelt dit jaar een belangrijke rol. Omdat landen in het mondiale zuiden relatief harder worden getroffen door klimaatverandering, is eerder afgesproken dat rijke landen tot 2025 zeker 100 miljard euro per jaar uittrekken voor klimaatfinanciering. Voor de jaren daarna moeten in Bakoe nieuwe afspraken worden gemaakt.

De wetenschappers hopen dat er meer gebeurt en pleiten voor gedurfde acties. "Het snel afbouwen van het gebruik van fossiele brandstoffen zou een topprioriteit moeten zijn. Dit zou deels bereikt kunnen worden door een hogere prijs te zetten op het uitstoten van schadelijke gassen", suggereren ze in het rapport. "Tegelijkertijd zou dat geld vrij kunnen maken voor de broodnodige programma's om ons aan te passen aan het veranderende klimaat."