Iraanse raketten op Israël: wat weten we erover en wat zijn de gevolgen?

Met de Iraanse raketaanval op Israël is de spanning in het Midden-Oosten nog verder toegenomen. Bijna 200 ballistische projectielen werden afgevuurd, en een aantal daarvan lijken door de Israëlische luchtafweer heen te zijn gekomen. Israël heeft bevestigd dat er in elk geval drie luchtmachtbases getroffen zijn.

Israël reageerde met felle retoriek en kondigde direct een tegenaanval aan. Hoe hard is Israël getroffen en wat staat Iran te wachten? Een overzicht van wat we weten en de mogelijke gevolgen van de Iraanse aanval.

De aanval

De aanval volgde een dag na het Israëlische grondoffensief in Libanon tegen het door Iran gesteunde Hezbollah, kort na 17.30 uur plaatselijke tijd in Israël. Het was enkele uren nadat de VS had gewaarschuwd dat een Iraanse aanval ophanden was.

Iran zegt dat het zo'n 180 ballistische raketten op Israël afvuurde. Hoeveel daarvan door Israël zijn onderschept is onduidelijk: Iraanse staatsmedia zeggen dat 80 procent is neergekomen, maar Israël zegt dat "een groot deel" van de raketten is neergehaald door het Iron Dome-luchtverdedigingssysteem. Amerikaanse marineschepen hielpen bij de verdediging.

Iran dreigde al langer terug te slaan na de aanvallen op Hezbollah en het doden van Hezbollah-leider Nasrallah en Hamas-leider Haniyeh.

Toch was de Iraanse aanval kleiner dan in april, toen het land 300 raketten afvuurde. Het verschil zit hem in het type raket. In april waren het vooral drones. Deze keer gebruikte Iran ballistische raketten, die Israël in 12 minuten kunnen bereiken en moeilijker zijn te onderscheppen.

"Iran wil laten zien dat het kan terugslaan, want zoveel andere middelen heeft het land niet", zegt oud-commandant Landstrijdkrachten Mart de Kruif in het NOS Radio 1 Journaal. "Het kan eigenlijk alleen door de lucht en dat hebben ze ook gedaan."

De schade

Het is nog niet precies duidelijk wat de schade is van de Iraanse aanval. Op de bezette Westelijke Jordaanoever kwam iemand om het leven en in Israël vielen twee lichtgewonden door neergehaalde raketten.

Het Israëlische leger zegt dat een aantal plekken in het midden en zuiden van het land is getroffen maar geeft geen details. Volgens Iran zijn onder meer Israëlische tanks in Gaza geraakt. De NOS heeft vastgesteld dat onder meer raketten neerkwamen bij een luchtmachtbasis in de Negev-woestijn:

Er zijn ook beelden van inslagen nabij een andere vliegbasis, Tel Nof. Ook kwam een raket neer bij een winkelcentrum in Tel Aviv, is te zien op deze beelden, en was er een raketinslag in een buitenwijk van Tel Aviv, volgens The New York Times in de buurt van het hoofdkwartier van de Mossad.

De Kruif wijst erop dat de Iron Dome effectief is, maar niet alles kan afvangen. Daarnaast laat het leger sommige raketten opzettelijk gaan. "Je kunt heel snel berekenen waar ze gaan landen. Israël doet dat, ze weten het als een raket ergens in zee of in een weiland terecht gaat komen. Het is zonde om daar een dure onderscheppingsraket tegen in te zetten."

Daarnaast kan de luchtverdediging overbelast raken. "Je moet gaan herladen, radarsystemen worden overweldigd. Daardoor komt er soms wat doorheen. Maar de effectiviteit van dat Iron Dome-systeem is toch ongekend."

Wat is het Iron Dome? We leggen het je uit in de onderstaande video:

"Iran heeft vanavond een grote fout gemaakt en zal ervoor boeten", reageerde de Israëlische premier Netanyahu. Iran waarschuwt een Israëlische vergeldingsactie te beantwoorden met een nieuwe aanval. VN-chef Guterres spreekt van "escalatie na escalatie".

Israël hekelde Guterres' reactie omdat hij Iran niet expliciet veroordeelde. Een aantal Europese landen, waaronder Nederland, deed dat wel en roepen op tot de-escalatie.

De Kruif ziet weinig reden tot optimisme. "In april viel Israël een vrij klein doel midden in Iran aan. De symboliek was toen: let op, wij kunnen overal terugslaan. De vraag is wat er nu gaat gebeuren. Weer zoiets, of toch iets van een zwaardere omvang? Omdat we in een andere fase zitten."

Nucleaire doelwitten

Mogelijk doelwit kunnen olie-installaties in Iran zijn, citeert nieuwssite Axios anonieme Israëlische functionarissen. Sommige experts noemen daarnaast de mogelijkheid dat Netanyahu aanstuurt op een gewapend conflict met Iran om Iraanse nucleaire doelwitten te kunnen aanvallen. Israël zou daar al vóór de Iraanse raketaanval voor hebben gewaarschuwd, zeggen Arabische bronnen tegen The Wall Street Journal.

"We weten niet wat er gaat gebeuren maar het zal waarschijnlijk iets meer zijn dan die symbolische aanval die we de vorige keer hebben gezien", denkt De Kruif. "Voorlopig komt er geen einde aan het geweld. Er is geen militaire oplossing voor het conflict. Dat moet politiek, en daar is nog geen enkel zicht op."