Meer aandacht voor laaggeletterdheid: 'Helaas is het nog steeds nodig'
Een brief van de overheid lezen, foutloos een sollicitatiebrief schrijven of begrijpen wat er op deze site staat; 2,5 miljoen Nederlanders hebben daar moeite mee omdat ze laaggeletterd zijn. Ze kunnen niet goed lezen, schrijven of rekenen, en hebben daar op veel vlakken in het leven last van.
Van 8 tot 15 september is het de Week van Lezen en Schrijven. Door het hele land zijn er bij gemeenten, scholen en bedrijven extra activiteiten om aandacht te vragen voor laaggeletterdheid.
"Helaas is zo'n campagne nog steeds nodig", zegt Jan-Willem Heijkoop van Stichting Lezen en Schrijven. "We zien dat nog steeds veel mensen moeite hebben met de Nederlandse taal, waardoor ze moeilijker een baan vinden en behouden. Ook begrijpen ze bijvoorbeeld informatie van gemeenten of ziekenhuizen niet goed."
Als voorbeeld noemt hij het woord 'nuchter'. "Mensen krijgen te horen dat ze nuchter moeten zijn voor een operatie. Dan denken ze dat ze geen alcohol mogen drinken, maar wel gewoon mogen ontbijten. En dan kan vervolgens de operatie niet doorgaan."
Met de Week van Lezen en Schrijven hoopt Heijkoop dat laaggeletterdheid beter bespreekbaar wordt. "Het taboe, de schaamte, moet eraf."
Die schaamte waar Heijkoop het over heeft, speelt vooral bij mensen met Nederlands als moedertaal een grote rol. "Als samenleving gaan we er nog steeds van uit dat iedereen op school goed heeft leren lezen, schrijven en rekenen. Veel mensen met een taalachterstand schamen zich daarvoor. Ze denken dat ze de enige zijn, en weten niet dat ze op veel plekken hulp kunnen krijgen."
Problemen bij jongeren
Ook jongeren kampen met een taalachterstand. Dat kan allerlei redenen hebben, zoals leerproblemen of mentale problemen. Bij de 32-jarige Damla Ersöz uit Sittard begonnen de taalproblemen toen ze depressief werd.
Na een heftige gebeurtenis op haar 21e stopte ze met school. Ze kwam thuis te zitten en had weinig contact met andere mensen. Ook las ze geen boeken meer. Daardoor liep ze een taalachterstand op.
Later in het jaar komt er een groot onderzoek uit met nieuwe cijfers over laaggeletterdheid. Heijkoop verwacht dat de aantallen alleen maar stijgen. Dat heeft meerdere oorzaken, zoals vergrijzing en migratie. Ook komen steeds meer jongeren met een taalachterstand van school.
Het volledig oplossen van het taalprobleem lijkt een flinke kluif te worden. Volgens Heijkoop ligt er niet alleen een taak bij het onderwijs, maar moet iedereen in Nederland meehelpen. "Organisaties moeten eenvoudiger communiceren en daarnaast moet er goed (volwassenen)onderwijs aangeboden worden. En we moeten met z'n allen de mensen met een taalachterstand vinden en bereiken. Mensen moeten weten dat ze niet de enige zijn en dat ze op veel plekken hulp kunnen krijgen. En dat ze zich echt niet hoeven te schamen."
Ook Ersöz zet zich in om mensen met een taalachterstand te bereiken. Ze is na haar Nederlandse lessen aan de slag gegaan als Taalambassadeur voor de Stichting Lezen en Schrijven en is te gast bij allerlei bijeenkomsten en trainingen. Zo hoopt ze laaggeletterdheid zichtbaar te maken, en mensen te overtuigen van het belang van goede basisvaardigheden.
Extra makkelijke Flair
Om meer jongeren met taalproblemen te bereiken, heeft Stichting Lezen en Schrijven in samenwerking met tijdschrift Flair een speciale editie van het blad uitgebracht. De Flair - Extra makkelijk te lezen.
Die editie heeft een lager taalniveau en eenvoudige vormgeving. In interviews vertellen ervaringsdeskundigen over hun probleem. Ook Ersöz staat erin.
"Ik vind het geweldig om in de speciale Flair te staan", vertelt ze. "Dat is gewoon mijn verhaal. Ik hoop dat ik andere mensen ermee kan inspireren om ook terug naar school te gaan. Neem de stap, het maakt niet uit hoe oud je bent. Iedereen kan het. Geloof in jezelf en heb geduld met jezelf."
