Waarom Duitsland als enige land wel blijft jagen op Nord Stream-saboteurs

• Marijn Dorrestijn

  redacteur Online

Duitsland zit achter een Oekraïner aan. Dat is - in het kort - de strekking van nieuwe publicaties over het onderzoek naar de aanslag op de Nord Stream-pijpleidingen, bijna twee jaar geleden. Waar Denemarken en Zweden hun onderzoek naar de aanslag hebben stopgezet, en Polen de zoektocht vooral lijkt tegen te werken, hebben de Duitsers nu een internationaal arrestatiebevel uitgevaardigd tegen een man uit Oekraïne.

Het verschil in gretigheid om de spraakmakende aanslag op te lossen, ook als dat ten koste gaat van een bondgenoot, valt op. Maar onlogisch is het niet.

Concreet heeft de Duitse justitie drie Oekraïners in het vizier: de duikschoolhouders Jewhen en Switlana U. en hun medewerker Volodymyr Z. Tegen Z. ligt er een arrestatiebevel. Justitie denkt zijn betrokkenheid het best te kunnen bewijzen, schrijft de Süddeutsche Zeitung, een van de media die onderzoek doen naar de aanslag.

Z. woont bij de Poolse hoofdstad Warschau. De Poolse autoriteiten zeggen dat ze het arrestatieverzoek hebben binnengekregen, maar dat Z. naar Oekraïne is vertrokken.

Nord Stream 1 en 2

Nord Stream was een Duits-Russisch miljardenproject rond de aanleg van gasleidingen tussen beide landen. Die gingen in de buurt van Sint-Petersburg in zee en kwamen aan de Duitse Oostzeekust weer boven water. De eerste leiding werd in 2011 geopend.

Nord Stream 2 was nog niet in gebruik toen de leiding in 2022 werd opgeblazen, een halfjaar na de Russische inval in Oekraïne.

Door de buizen kon jaarlijks ruim 50 miljard kuub Russisch gas stromen. Dat was van groot belang voor de Duitse energievoorziening. De gasleiding hoorde bij de zogeheten vitale infrastructuur, voorzieningen die nodig zijn om het land te laten draaien.

Duitsland zette in het verleden dus vol in op Russisch gas via Nord Stream, tot onvrede en frustratie van onder meer Polen. Het buurland vond dat Duitsland zich daarmee veel te afhankelijk maakte van Russisch gas. Ook bij andere landen waren daarover zorgen. Zeker Nord Stream 2, de leiding die werd aangelegd toen de spanningen tussen Rusland en het Westen al hoog waren opgelopen, bleek een geopolitieke splijtzwam.

De Süddeutsche Zeitung verwoordt het vandaag zo: "Een saboteur is vanuit Pools perspectief mogelijk eerder een held dan een crimineel." In de krant wordt er, net als in andere Duitse media, ook op gewezen dat Polen het onderzoek niet bepaald verder heeft gebracht.

Sporen in het onderzoek naar de aanslag leiden al langer naar Oekraïne. Het zeiljacht dat vermoedelijk is gebruikt door de saboteurs, de Andromeda, was gehuurd door een Pools bedrijf waar een Oekraïense zakenman achter zit. De drie Oekraïners die Duitsland in beeld heeft, zouden op het schip hebben gezeten.

Geen link met Oekraïense autoriteiten

Voor betrokkenheid van Oekraïense autoriteiten is zowel in het officiële onderzoek als door onderzoeksmedia geen bewijs gevonden. Duitse kranten benoemen dat, maar stellen ook de vraag wat er gebeurt als die link ooit wel zou worden gevonden. "Kun je een land dat een belangrijk deel van je eigen energie-infrastructuur heeft opgeblazen blijven steunen met miljoenen euro's voor defensie?", schrijft de Süddeutsche Zeitung.

Duitsland lijkt vooralsnog dus vastbesloten om het onderzoek voort te zetten, al is het twijfelachtig of Volodymyr Z. ooit voor een Duitse rechtbank zal verschijnen. Polen zegt dat hij al ruim een maand het land uit is - en dat het land daar niets aan kon doen.