Ierse schrijfster Edna O'Brien overleden

De gevierde Ierse auteur Edna O'Brien (93) is overleden. De vrouw die in een carrière van meer dan zestig jaar tientallen romans, toneelstukken, kinderboeken en non-fictie uitbracht, stierf in Londen aan de gevolgen van een langdurige ziekte.

O'Brien werd geboren in het graafschap Clare in het westen van Ierland. Ze debuteerde kort voor haar dertigste met The Country Girls (1960), een roman over twee vriendinnen die, net als zijzelf, het leven op het conservatieve, streng-katholieke Ierse platteland verruilden voor een avontuurlijker bestaan in de hoofdstad Dublin.

De openhartige beschrijvingen van vrouwelijke seksualiteit veroorzaakten een nationale rel. Zinnen als "Hij streelde mijn knieën met zijn andere hand" en "Ik raakte opgewonden en werd warm" vielen bij de zedenmeesters van die tijd helemaal verkeerd.

Kwijnend huwelijk

De toenmalige minister van Justitie noemde het boek "smerig". In haar geboorteplaats Tuamgraney werd een exemplaar publiekelijk verbrand. Tot overmaat van ramp namen ook haar ouders en haar echtgenoot afstand van haar debuut.

Dat laatste zal voor haar geen verrassing zijn geweest. Ze wist al wat haar man ervan vond. "Ik had een exemplaar op de tafel in de hal gelegd, zodat hij het kon lezen", schreef ze later. "Op een ochtend verscheen hij plotseling in de deurpost van de keuken, met het boek in zijn hand. Toen luidde hij de doodsklok voor een toch al kwijnend huwelijk: 'Je kan schrijven en ik zal het je nooit vergeven'."

Het stel scheidde in 1964. O'Brian bleef alleen achter met twee jonge kinderen, waar het in die tijd in Ierland een grote schande was om een alleenstaande moeder te zijn. Ze woonde toen trouwens al enkele jaren in Londen, waar ze bij een uitgeverij was gaan werken.

Graag geziene gast

Maar in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten kreeg haar debuut veel lof en werd het goed verkocht. The Country Girls kreeg twee keer een vervolg waarmee het een trilogie zou worden.

O'Brien werd een graag geziene gast in het hippe Londen van de jaren 60. Ze ging om met prinses Margaret, zangeres Marianne Faithfull, acteur Robert Mitchum en Beatle Paul McCartney.

Het stond haar schrijfwerk niet in de weg. De trilogie werd gevolgd door een gestage stroom nieuw werk over, zoals ze zelf zei, "de uitersten van vreugde en verdriet, liefde, onbeantwoorde liefde en succes en mislukking". In veel van dat werk stond de strijd van vrouwen in een door mannen gedomineerde wereld centraal.

Het bracht haar op den duur ook erkenning in eigen land, dat ooit zo vijandig op haar debuut reageerde. President Higgins prijst haar nu als een "onverschrokken verteller van de waarheid" en een "voortreffelijk auteur die de moed bezat om de Ierse samenleving werkelijkheden voor te houden die lang werden doodgezwegen en weggestopt".