Duitsland herdenkt de mislukte aanslag op Hitler: 'Bescherm de democratie'
Bij de herdenking van de mislukte aanslag op Adolf Hitler van 20 juli 1944 hebben de Duitse president Steinmeier en bondskanselier Scholz opgeroepen om de democratie te beschermen. Ze legden kransen op de plek in Berlijn waar de belangrijkste aanslagplegers werden gefusilleerd, onder wie leider Von Stauffenberg.
Precies tachtig jaar geleden probeerden hoge Duitse officieren Adolf Hitler in zijn hoofdkwartier te vermoorden en zo de Tweede Wereldoorlog te beëindigen. De aanslag mislukte, Hitler bleef aan de macht en nam wraak: zo'n 200 vermoedelijke samenzweerders werden vermoord of tot zelfmoord aangezet.
Steinmeier en Scholz benadrukten dat de democratie alleen kan bestaan als iedereen zich daarvan bewust is en bereid is zich ervoor in te zetten. "Laten we de democratie beschermen", zei Steinmeier, "zo gedenken we de mensen die zich hebben verzet tegen het nationaalsocialisme het beste".
Burgemeester Wegner van Berlijn onderstreepte het belang van het verdedigen van de democratie tegen "bedreigingen van buiten maar ook van binnenuit, tegen oorlog en extremisme".
De aanslag op Hitler vond plaats in het hoofdkwartier van de Führer in de Wolfsschanze in Oost-Pruisen, tegenwoordig Pools grondgebied. Hitler verbleef daar het grootste deel van het jaar en woonde, net als zijn directe ondergeschikten, in een zwaarbeveiligde privébunker.
Onder leiding van kolonel Claus Schenk von Stauffenberg beraamde een groep legerofficieren een bomaanslag op Hitler. Na een lange voorbereiding werd gekozen voor 20 juli 1944. Von Stauffenberg voerde de aanslag zelf uit. Vlak voor een stafvergadering in de Wolfsschanze met Hitler en leden van de legertop activeerde hij een bom in een aktetas, afgesteld op 10 minuten. In de vergaderruimte zette hij de tas onder de tafel vlak bij Hitler.
Daarna verliet hij de vergadering met de smoes dat hij dringend Berlijn moest bellen. Eenmaal buiten passeerde hij met enige moeite drie controleposten, reed naar het vliegveld en vloog naar Berlijn.
Aangezien hij onderweg naar het vliegveld een ontploffing hoorde ging Von Stauffenberg ervan uit dat de aanslag was gelukt. In Berlijn zou de staatsgreep zijn vervolg krijgen, dacht hij.
Een misvatting. Weliswaar kwamen vier aanwezigen bij de vergadering om, maar raakte het hoofddoel, Adolf Hitler, slechts gewond. Waar was het misgegaan?
Houten barak
De aanslag mislukte door een aantal oorzaken. De vergadering werd niet in de bunker van Hitler gehouden, waar een ontploffing een verwoestend effect zou hebben gehad. In plaats daarvan werd vergaderd in een houten barak waarvan bovendien vanwege de hitte de ramen openstonden. Het effect van de ontploffing was daardoor veel kleiner.
Ook wist Von Stauffenberg slechts een van de twee bomladingen in de aktetas te activeren. Door tijdgebrek moest hij een tweede bom ongebruikt laten. Bovendien had een van de officieren zich na het vertrek van Von Stauffenberg aan de aktetas gestoten en die verplaatst. De tas stond nu achter een van de dikke tafelpoten. Deze tafelpoot heeft Adolf Hitler grotendeels beschermd tegen de kracht van de explosie.
Doordat Hitler de aanslag overleefde en al vrij snel op de radio was te horen, mislukten de pogingen om in Berlijn de macht over te nemen. Van Stauffenberg en drie van zijn medesamenzweerders werden nog dezelfde dag opgepakt en geëxecuteerd.
De lijken werden de volgende dag begraven en later in opdracht van SS-leider Himmler opgegraven en verbrand. In de dagen daarna werden ongeveer 200 medeverdachten door snelrecht veroordeeld en terechtgesteld. De aanslag en dus de machtsovername was mislukt.
