Documentaire toont onderwaterleven Noordzee, die volgebouwd wordt met windmolens

• 

  Rob Koster

  Economieverslaggever

De natuur in de Noordzee staat onder druk door onder meer scheepvaart, visserij en de bouw van grote windmolenparken. De plannen van alle Noordzeelanden bij elkaar leiden ertoe dat een kwart van de Noordzee wordt volgebouwd met windparken.

Natuurbescherming is daarom onderdeel geworden van de Nederlandse aanbestedingsvoorwaarden voor de windparken. Bij de bouw van het grootste windpark IJmuiden Ver Alpha worden extra maatregelen genomen om de natuur te beschermen.

Het strand en het water van de Noordzee is bekend, maar het onderwaterleven daar veel minder. Dat kan veranderen als in september de natuurspeelfilm 'De Wilde Noordzee' in een groot aantal bioscopen in première gaat. De producent bracht ook de film 'De Nieuwe Wildernis' op de markt over de natuur in de Oostvaardersplassen.

'De Wilde Noordzee' toont beelden van het leven onder en boven water, van het ontstaan van micro-algen tot de grote reuzen van de zee als haaien en orka's. "Er gebeurt zoveel onder water, het was onze missie en roeping om dit te laten zien," vertelt Peter van Rodijnen. Hij maakte als duiker en cameraman zes jaar lang in totaal zo'n duizend duiken om de film te maken.

Heien in de zeebodem

De film laat niet alleen de onbekende schoonheid van de Noordzee zien, maar ook de actuele gevaren die de natuur bedreigen. Voor het eerst zijn reacties van vissen, zeehonden en bruinvissen te zien op het lawaai dat wordt veroorzaakt door het heien in de zeebodem voor de funderingen van windturbines.

Kijk hier naar het verhaal van Peter van Rodijnen en beelden uit de film:

Of vissen en andere dieren die zich uit de voeten maken vanwege het lawaai ook weer terugkeren, is onbekend. Wel is bekend dat de hoeveelheid plankton in delen van de Noordzee reageert op de aanleg van de windparken.

Eline van Onselen doet als ecoloog onderzoek voor Stichting De Noordzee: "De algen dienen als voedsel voor de allerkleinsten. Die worden weer gegeten door vissen en uiteindelijk kom je uit bij de grotere soorten als bruinvissen en zeehonden."

Stroming veranderd

Er is nog heel weinig bekend over hoe alle geplande windparken bij elkaar de lucht- en waterstroming beïnvloeden. Zo verandert de getijdestroming als gevolg van de vele funderingen voor windturbines. Ook neemt de wind en daarmee de golfhoogte af, naarmate er meer windmolens geplaatst zijn.

Het zijn veranderingen die grote invloed kunnen hebben op het zeeleven. Kennisinstituut Deltares ziet dit al gebeuren in het Duitse deel van de Noordzee. Sinds de bouw van windparken in de Duitse Bocht is de stroming veranderd. Dit kan de groei van micro-algen verminderen.

Ook het moment waarop de micro-algen beschikbaar zijn als voedsel kan hierdoor veranderen. "De grote vraag is wat dat gaat betekenen voor vogels en vissen die paaigronden treffen zonder voedsel," zegt marine-ecoloog Luca van Duren van Deltares.

Stichting De Noordzee en Natuur & Milieu werken met verschillende energiebedrijven samen om de natuur in de windparken te versterken. Zo worden er onder meer oesters uitgezet en kunstmatige riffen geplaatst.

Overheden en energiebedrijven besteden de laatste tijd meer aandacht aan de gevolgen voor de natuur van wind op zee. Dat is belangrijk, zegt ecoloog Van Onselen, omdat het niet langer om een proef gaat, maar om regels die gelden voor het hele windpark." Op het moment dat je gaat opschalen, kun je grotere stappen maken waardoor de natuur er echt profijt van heeft."

Veerkracht van de natuur

Maar de windparken op zee vormen een groot dilemma voor natuurbeschermers. De windturbines leveren binnenkort het overgrote deel van onze elektriciteit. Dat is nodig om klimaatverandering tegen te gaan, maar de langetermijneffecten op het zeeleven zijn onbekend.

In 'De Wilde Noordzee' worstelt ook Peter van Rodijnen met deze vraag. Het goede nieuws is dat als het lawaai van de bouw voorbij is, windparken op de zeebodem juist een rustige plek kunnen opleveren waar weer nieuw leven kan ontstaan.

De speelfilm toont naast prachtige beelden en gevaren ook de veerkracht van de natuur, met als visuele uitsmijter de terugkeer van de blauwvintonijn in de Noordzee.

"We hopen dat we met de film de liefde terugbrengen voor de Noordzee," zegt Van Rodijnen. "De mensen kennen de Noordzee wel, maar hebben 'm eigenlijk nooit echt gezien. En je kunt niet beschermen wat je niet kent. We willen verwondering creëren en duidelijk maken dat we er zuinig op moeten zijn."