Olifantentaal onderzocht met AI: onderzoeker zag ze reageren op 'naam'

Olifanten gebruiken een specifiek geluid voor elkaar als ze onderling communiceren. Dat blijkt volgens onderzoekers uit een nieuwe studie, die is gepubliceerd in het vaktijdschrift Nature Ecology & Evolution.

Olifanten trompetteren niet alleen, ze produceren ook een laag gegrom. De Amerikaanse bioloog Michael Pardo (Colorado State University) analyseerde met een onderzoeksteam 469 van die geluiden, met behulp van zelflerende software. De opnames waren gemaakt tussen 1986 en 2022 in drie Afrikaanse reservaten.

Luister zelf naar hoe de olifanten elkaar roepen:

Olifanten zijn niet de enige dieren die met elkaar communiceren. Ook bijvoorbeeld dolfijnen en papegaaien 'praten' met elkaar, maar daarbij imiteren ze elkaars geluiden, Alleen van mensen is aangetoond dat ze elkaar bij een naam noemen. Olifanten blijken dat dus ook te doen.

Met de algoritmes wist het team in 27,5 procent van de gevallen te identificeren welke olifant met een bepaalde grom werd geroepen.

Eigen opnamen

Het team maakte ook zelf opnamen, vertelt Pardo in gesprek met het NOS Jeugdjournaal. "We hebben heel wat tijd doorgebracht in Kenia, waar we olifanten volgden met een pick-up-truck. En we hebben alle geluiden opgenomen die ze maakten."

Die geluiden voerde het team vervolgens in een computer in en liet er de zelflerende algoritmes op los. Pardo: "Om uit te vinden of we patronen konden ontdekken die een soort naam konden betekenen. En door naar ze te kijken trachtten we te achterhalen wie ze aanspraken of wie ze riepen als ze zo'n geluid maakten."

De zelflerende software wist inderdaad patronen te ontdekken. "Op basis van het geluid alleen kon het algoritme bepalen aan wie een bepaald geluid was gericht. Dat betekent dat er in dat geluid iets moet zitten waardoor de computer dat kon herleiden, met andere woorden: zoiets als een naam."

Opnamen afgespeeld

De onderzoekers gingen nog een stap verder. Ze gingen met hun opnames terug naar de olifanten en speelden die af om te zien hoe de dieren zouden reageren. "We ontdekten dat ze meer reageerden op een geluid dat oorspronkelijk aan henzelf was gericht dan op een roep die bedoeld was voor een ander. Dat betekent dat ze kunnen horen of een aanroep voor hen is bedoeld of niet."

De olifanten gebruiken de naamgeluiden vooral om elkaar vanaf een afstand te roepen of om kalfjes aan te spreken. Het onderzoeksteam zag de dieren op verschillende manieren reageren. "Soms zag je dat ze hun kop optilden en om zich heen keken. Het kwam ook voor dat ze iets terugriepen. En soms liepen ze op het geluid af."

Hoe de gegromde olifantennamen tot stand komen weten de onderzoekers niet, maar Pardo heeft wel een theorie. "We denken dat ze die aanroep van hun moeder krijgen. Dat is een gok, maar kort na de bevalling hebben we olifantenmoeders heel veel zien roepen naar hun pasgeboren jong, steeds weer opnieuw. Volwassen olifanten gebruiken die naamgeluiden niet altijd, maar als ze kalfjes hebben, roepen ze veel vaker."

De onderzoekers benadrukken dat er meer onderzoek nodig is naar de context waarin olifanten de 'namen' gebruiken. Dat kan helpen om meer inzicht te krijgen in de oorsprong van het naamroepen bij zowel mensen als olifanten, schrijven ze.