GroenLinks-PvdA: 'Economie gaat kapot met verdeeld Europa' • Lijsttrekkers van andere partijen aan het woord

Terugkijken: SP wil Nederlandse bedrijven beter beschermen, CDA een zelfstandiger Europa

SP-lijsttrekker Elfrink wil Nederlandse bedrijven beter beschermen, want hij vindt dat nu te veel bedrijven in buitenlandse handen zijn. Hij spreekt van een "uitverkoop". Berendsen van het CDA wil dat de EU minder afhankelijk wordt van het buitenland.

Terugkijken: BBB en D66 in discussie over klimaatdoelen

BBB-lijsttrekker Smit wil "afrekenen met de doorgeschoten Green Deal". In dat maatregelenpakket is onder meer opgenomen dat Europa in 2050 klimaatneutraal is. De BBB wil inzetten op een "Real Deal", zoals de partij dat zelf noemt. Dat moet volgens Smit "haalbaar en betaalbaar" zijn, met ruimte voor aardgas en brandstofmotoren. "We schieten nu te snel door."

D66-lijsttrekker Gerbrandy ging hier vervolgens stevig tegenin:

Lijsttrekkers van andere partijen aan het woord

De partijen die vanavond debatteerden zijn natuurlijk niet de enige partijen die meedoen aan de verkiezingen morgen. Er zijn er meer die strijden om een plekje in het Europees Parlement.

Op ons verzoek klommen de lijsttrekkers op, of naast, de zeepkist:

Debat afgelopen

Het laatste debat voor de verkiezingen is afgelopen. Negen lijsttrekkers hebben over zes verschillende thema's met elkaar in debat kunnen gaan. Morgen zijn de stembureaus open, van 7.30 uur tot 21.00 uur. Op sommige plekken kan al eerder gestemd worden. In Castricum gaat bijvoorbeeld om middernacht een stembureau open. Daar kan dan alvast een uurtje gestemd worden, tot 01.00 uur 's nachts.

GroenLinks-PvdA: 'Economie gaat kapot als je verdeeld Europa hebt'

In het debat over polarisatie gaat het over de mate waarin de Europese lidstaten met elkaar moeten samenwerken. GroenLinks-PvdA vindt dat de PVV niet meewerkt in Europa. "We moeten met een sterk Europa een nieuwe economie bouwen. Je gaat je eigen economie kapotmaken als je een verdeeld Europa hebt", zegt lijsttrekker Eickhout.

"Laten we eens kijken hoe de EU het doet, de economie van Amerika gaat veel beter", zegt Stöteler van de PVV. "We moeten de focus hebben op economische samenwerking en handel, en niet op klimaatmaatregelen."

Maar volgens GroenLinks-PvdA kan Nederland dat niet alleen. "Als Europa met tegenantwoorden komt, wilt u niet meedoen."

Volt wil de samenwerking binnen de Europese Unie vernieuwen. "Leiders als Orbán (de premier van Hongarije, red.) kunnen nu onze democratie gijzelen, door hun vetorecht in te zetten als chantagemiddel." De PVV vindt het juist goed dat lidstaten het voor het zeggen hebben over het buitenlandbeleid.

Laatste debat over polarisatie

Het laatste debat gaat over polarisatie. Dit debat gaat tussen Bas Eickhout van GL-PvdA, Anna Strolenberg van Volt en Sebastiaan Stöteler van de PVV.

Volt en BBB clashen: 'U shopt uit wetenschappelijk bewijs'

D66 wil meer ambitie rond klimaat, NSC vindt dat mensen wel mee moeten kunnen doen

Er is meer ambitie nodig rond klimaatmaatregelen, vindt Gerbrandy van D66. "Klimaatverandering gaat harder dan we hadden kunnen voorzien." Hij wil dat de EU eerder klimaatneutraal is, in 2040.

Gotink van NSC vindt dat er al een gigantische stap is gezet met de Green Deal. In dat maatregelenpakket is onder meer opgenomen dat Europa in 2050 klimaatneutraal is. "We moeten mensen wel helpen om in de transitie mee te gaan." Hij wijst onder meer op het probleem met het vollopende energienet.

De BBB wil naar eigen zeggen "realistisch en haalbaar klimaatbeleid", zegt lijsttrekker Smit. Ze willen geen bindende tussendoelstelling omdat het te veel geld zou kosten.

"Het lijkt wel alsof ik met de wil-niet-kan-niet-coalitie zit te debatteren. Natuurlijk kunnen wij dit", vindt Gerbrandy van D66. "We moeten daarom ook niet bezuinigen op innovatie." D66 vindt dat er een manier is om problemen met bijvoorbeeld het energienet op te lossen, "en dat is investeren". BBB wil inzetten op "stabiele atoomstroom", om niet te afhankelijk te worden van China.

"D66, wil meer doen, de BBB wil vandaag niets doen, ik wil dat de transitie er is", zegt Gotink van NSC.

Vijfde debat over klimaat en energie

Het vijfde debat gaat over klimaat en energie. Over klimaat en energiezekerheid debatteren Gerben-Jan Gerbrandy van D66, Dirk Gotink van NSC en Sander Smit van de BBB.

Wat vinden kiezers belangrijk rond klimaat? In De Peilers zochten we het uit:

CDA, NSC en SP willen meer aandacht eigen industrie

In het debat over economie gaat het onder meer over hoe de EU kan concurreren met de VS en China. Volgens NSC-lijsttrekker Gotink is Europa "zwak" op dat gebied. "Het is van belang dat we stoppen met de uitverkoop van onze bedrijven en kennis. We waren vroeger apotheker van de wereld en nu hebben we een medicijntekort."

Berendsen van het CDA zegt ook dat Europa minder afhankelijk moet worden van andere landen. "Sinds de val van de muur hebben wij in Europa gekeken hoe Amerika onze veiligheid is gaan waarborgen, hoe Rusland ons van energie is gaan voorzien en hoe China onze spullen is gaan maken. Dat maakt ons kwetsbaar."

Ook SP-lijsttrekker Elfrink wil Nederlandse bedrijven beschermen. Zo had de Nederlandse autofabrikant VDL Nedcar niet gesloten mogen worden, zegt Elfrink. Dan hadden duizenden mensen niet ontslagen hoeven worden. Berendsen (CDA) wil de oneerlijke concurrentie met de Chinese auto-industrie aanpakken, bijvoorbeeld met importheffing. "We moeten investeren in groene industriepolitiek", zegt hij.

Azmani (VVD): 'PVV wil Europa vanbinnen uithollen'

Vierde debat gaat over economie

Het vierde debat gaat over economie, met Gerrie Elfrink van de SP, Dirk Gotink van Nieuw Sociaal Contract en Tom Berendsen van het CDA.

D66 valt VVD aan om migratie-afspraken in hoofdlijnenakkoord

In het debat over asiel grijpt D66-lijsttrekker Gerbrandy het hoofdlijnenakkoord aan dat de VVD in Den Haag heeft gesloten met PVV, BBB en NSC. Hij verwijt de VVD in de EU te pleiten voor een Europese oplossing om migratie te reguleren, maar ondertussen diezelfde oplossingen tegen te werken vanuit het bestuur in Nederland.

"Over Europese oplossingen is tien jaar onderhandeld", zegt Gerbrandy. "De inkt is nog niet droog of zijn partijleider staat weer met de rug naar Europa en heeft dat pact bij het grofvuil gezet."

Azmani van de VVD zegt dat zijn partij het belangrijk vindt dat afspraken worden nagekomen over migratie, en dat er zo nodig extra afspraken worden gemaakt. Voor Eickhout van GroenLinks-PvdA is het belangrijk dat Europa samen blijft werken. "We willen procedures rond migratie. Maar als het gaat om het opsluiten van kinderen aan de grens, daar doen wij niet aan mee. We willen alleen meedoen aan afspraken waar Europa sterker van wordt, niet waar we over onze eigen normen en waarden heengaan."

Derde debat over migratie en asiel

Het derde debat gaat over migratie. Deze ronde is met Bas Eickhout van GL-PvdA, Gerben-Jan Gerbrandy van D66 en Malik Azmani van de VVD.

Lees meer over dit thema in vier grafieken:

BBB verwijt CDA 'twee gezichten' te hebben als het gaat om landbouw

De drie partijen CDA, BBB en Volt vinden dat boeren en natuur niet tegenover elkaar gezet moeten worden. Ze hebben elkaar nodig, zeggen de partijen. Strolenberg van Volt wil dat geld dat naar de landbouw gaat anders verdeeld gaat worden zodat boeren duurzamer kunnen produceren. Het CDA is het daarmee eens.

"We moeten de doelen uit het klimaatakkoord halen. Dat is een belofte aan onze kinderen", zegt Berendsen van CDA. Smit van de BBB vindt ook dat boeren meer middelen moeten krijgen om nog duurzamer te werken, maar vindt wel dat er veel op het spel staat door klimaatmaatregelen. "Er staat veel op het spel door de Green Deal, wij willen een Real Deal. Door stikstofproblematiek is er in Nederland een wetgevingsprobleem ontstaan. We moeten stoppen met de Green Deal."

Berendsen van het CDA vindt ook dat er gekeken moet worden naar de uitvoerbaarheid van maatregelen. Smit van de BBB verwijt Berendsen daarop "twee gezichten te laten zien, voor en na de verkiezingen".

Strolenberg van Volt vindt dat CDA en BBB allebei staan voor stilstand, en niet bereid zijn om verder te gaan. "We hebben wateroverlast en boeren hebben ook last van droogte. We zijn het snelst opwarmende continent ter wereld. Het enige wat we nu kunnen doen is zorgen dat we de klimaatdoelen halen. Anders heeft de boer geen perspectief."

Tweede debat gaat over landbouw en natuur

Het tweede debat gaat over landbouw en natuur. Daarover gaan Tom Berendsen van het CDA, Anna Strolenberg van Volt en Sander Smit van de BBB in debat.

Lees meer over dit thema in vier grafieken:

Partijen willen meer steun voor Oekraïne, SP wil aansturen op vredesonderhandelingen

De drie partijen die het spits afbijten, VVD, SP en PVV, lijken eensgezind wat betreft de steun aan Oekraïne. Die moet volgens hen versterkt worden. "Anders komt Poetin alleen maar dichterbij", zegt Azmani van de VVD. "Daarvoor moeten we een sterke defensie-industrie op poten zetten om Poetin ook af te schrikken."

Over dat laatste is Elfrink van de SP het niet eens. "We moeten samenwerken met bondgenoten, maar waar wij voor waken is escalatie. Met steeds meer wapens produceren maak je Europa niet veiliger." Hij wil Oekraïne wel steun geven, maar uiteindelijk zodat er over vrede met Rusland onderhandeld kan worden.

"Poetin wint elke dag terrein, als hij Oekraïne verslaat gaat hij verder", zegt Azmani van de VVD daarover. "Je moet dus een sterke defensie-industrie hebben."

Stöteler van de PVV verzet zich daar ook niet tegen. "Maar we willen geen Europees leger. Dat ligt echt bij de lidstaten." Azmani van de VVD zegt daar ook niet voor te zijn. "Maar ik ben wel voor meer samenwerking."

Debat begonnen

Het debat is begonnen. Het eerste thema is internationale veiligheid. Over oorlog, vrede en defensie gaan in debat: Malik Azmani van de VVD, Gerrie Elfrink van de SP en Sebastiaan Stöteler van de PVV.

Lees meer over dit thema in vier grafieken:

Dit gebeurt er na de verkiezingen

Als je morgen hebt gestemd, wat er gebeurt er dan vervolgens met je stem? De Nederlandse partijen gaan in het parlement samenwerken met partijen uit andere EU-landen. Hoe dat werkt leggen we je hieronder uit:

Waar stemmen we morgen voor?

Wat is de rol van het Europees Parlement, waarvoor we morgen kunnen stemmen? Wie zitten er in? En hoe is het samengesteld?

Correspondent Kysia Hekster legt het uit in 1 minuut:

Negen lijsttrekkers te gast

Tijdens het debat vanavond gaan negen lijsttrekkers het hebben over de belangrijke thema's in Europa, zoals internationale veiligheid en het klimaat. Per onderwerp gaan drie partijen met elkaar in debat.

Dit zijn de lijsttrekkers van de Europese fracties van de negen partijen die vanavond te gast zijn:

Samen gaan zij in debat over de volgende onderwerpen:

Welkom

In dit liveblog houden we je op de hoogte van het lijsttrekkersdebat in aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement, morgen. Het debat begint om 20.30 uur en is te volgen via NOS.nl, de app of op NPO 1.