Hoe laat je de Europese verkiezingen leven? Partijen nog één keer de straat op

In het laatste weekend voor de Europese verkiezingen van aanstaande donderdag gaan de politieke partijen nog een keer de straat op om campagne te voeren. En dat is nodig, want die verkiezingen leven nog niet echt bij de Nederlanders. De lijsttrekkers zijn bijna allemaal onbekend. En wat willen ze bereiken?

Nederland is nog vooral in de ban van de eigen parlementsverkiezingen van afgelopen november en de kabinetsformatie die daarop volgde, erkennen ook de lijsttrekkers die vandaag de boer op gingen.

"Eerst het regeerakkoord. Toen de zoektocht naar een premier", zegt Bas Eickhout, de lijsttrekker van GroenLinks-PvdA. "Dat heeft zo veel tijd gekost dat de Europese campagne nu pas enigszins gaat leven. Dat is wel heel laat ja."

Eickhout ging vandaag langs de deuren in Utrecht. Hij zit in een nek-aan-nekrace met de PVV. Die partij voert nauwelijks campagne, ook vandaag niet, maar kan vrijwel zeker rekenen op enorme winst.

Nu is de PVV niet vertegenwoordigd in het Europees Parlement, maar peilingen wijzen uit dat de partij van Wilders weleens negen zetels zou kunnen halen met zijn EU-kritische koers. De PVV wil niet langer uit de unie, maar zet vooral in op de Nederlandse belangen. Ook in andere landen zitten radicaal-rechtse partijen in de lift.

"We zijn elkaars tegenpolen", meent Eickhout van GroenLinks-PvdA. "Radicaal rechts wil Europa verzwakken, daar wordt vooral Poetin blij van." Zijn partij wil zich vooral hardmaken voor het klimaat en vergroening van de industrie in de EU. "Nieuwe banen moeten vooral groene banen zijn."

Bitterballen uitdelen

Om voor meer herkenbaarheid te zorgen zetten de partijen deze laatste dagen ook de landelijke kopstukken in. Zo deelt VVD-leider Yesilgöz bitterballen uit op een terras in Rotterdam.

"Onze manier van leven staat op het spel", stelt ze, terwijl de terrasbezoekers hun bal in de mosterd dopen. "Wij zijn niet van 'meer, meer Europa', maar met de oorlog in Oekraïne en de problemen met asielzoekers beseffen mensen wel dat we de EU nodig hebben."

Bekijk hier een impressie van de campagnedag:

Over de Lijnbaan, ook in Rotterdam, loopt een groepje mensen in zwarte jasjes van Nieuw Sociaal Contract (NSC). Onder hen lijsttrekker Dirk Gotink, die folders uitdeelt aan het maar matig geïnteresseerde winkelend publiek.

Bestaanszekerheid is voor NSC een belangrijk verkiezingsthema. In Nederland is dat volgens Gotink vooral een probleem van de arbeidsmarkt. Goedkope werkkrachten uit Oost-Europa worden uitgebuit en raken soms aan lager wal. Met alle sociale problemen van dien.

BBB deelt in Leeuwarden ook bitterballen uit, net als doosjes met eieren. Lijstrekker Sander Smit wil naar eigen zeggen een einde maken aan het falende beleid van Brussel, zoals het asielbeleid en de klimaatmaatregelen. "Die gaan de burgers alleen maar heel veel geld kosten."

Toch blijft het volgens hem belangrijk om voor de EU te stemmen. "Je moet niet het kind met het badwater weggooien."

Veel zal afhangen van de opkomst aanstaande donderdag. Vijf jaar geleden kwam net iets meer dan 40 procent van de kiesgerechtigden opdagen. Veel mensen geven aan dat ze Europa minder belangrijk vinden of niet goed weten wat daar allemaal gebeurt.

Bekijk hier een uitleg over het Europees Parlement:

Ook Anja Hazekamp van de Partij voor de Dieren wil terugkeren in het Europees Parlement. Op de Amsterdamse grachten voert ze campagne met een elektrisch vrachtwagentje, volgestouwd met knuffeldieren. Het is een protest tegen transporten waarbij dieren boven op elkaar zitten.

"De voorzichtig ingezette linkse koers van de Green Deal staat op het spel", zegt ze, doelend op de klimaatplannen zoals die zijn opgesteld door toenmalig Eurocommissaris Frans Timmermans. Hazekamp is bang dat daar weinig meer van terechtkomt als de EU een ruk naar rechts maakt.

De meest pro-Europese partijen, D66 en Volt, zien de mogelijke winst van rechts en radicaal-rechts met lede ogen aan. "Wilders wil Europa van binnenuit afbreken, terwijl we de samenwerking juist hard nodig hebben", zegt D66-partijleider Jetten tussen de kraampjes op de Amsterdamse Dappermarkt.

Volt vreest stilstand bij een rechtse meerderheid, maar houdt zich vast aan het feit dat de partij als enige in vijftien lidstaten meedoet. "Wij gaan vijf jaar lang knallen voor vernieuwing", zegt de nummer 1 op de lijst, Reinier van Lanschot, terwijl hij flyers uitdeelt aan reizigers op het plein voor het Rotterdamse Centraal Station.

Nieuwe generatie

Ondertussen hoopt het CDA vooral op een uitslag waaruit blijkt dat de partij weer op de goede weg zit. "Mensen zijn positiever over ons. Ze zien weer het CDA dat ze van vroeger kennen, maar wel met een nieuwe generatie", zegt lijsttrekker Tom Berendsen op de Grote Markt in Breda.

Europa leeft nog niet echt onder de mensen, merkt hij. "Maar als je over de grote thema's begint, zoals het klimaat, energie of asiel, dan kan je een goed gesprek voeren." In de hoop dat ze naar de stembus gaan. "Dit zijn de belangrijkste Europese verkiezingen ooit."

Hoe de leden van het Europees Parlement gekozen worden en van welke politieke familie ze deel uitmaken, zie je in deze explainer van NOS op 3: