Industrie gaat meer betalen voor CO2-uitstoot

Het demissionaire kabinet komt met een verhoging van de CO2-heffing voor grote uitstoters. Dat staat in een Kamerbrief over klimaatmaatregelen bij de voorjaarsnota.

Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving kan de nieuwe heffing de uitstoot van de industrie met enkele megatonnen doen verminderen.

Het planbureau wijst ook op de risico's. De industrie kan straks honderden miljoenen euro's extra per jaar kwijt zijn. De kans bestaat dat bedrijven hun productie daarom zullen verplaatsen naar het buitenland.

"Dat verlaagt emissies binnen Nederland, maar draagt niet bij aan de verduurzaming van de Nederlandse industrie, en ook niet noodzakelijk aan emissiereductie wereldwijd", schrijven de onderzoekers. Om de verhuizingen te voorkomen stellen de onderzoekers een subsidie op maat voor de bedrijven voor.

De nieuwe heffing gaat alleen gelden voor de allergrootste uitstoters - bedrijven die meer dan 50.000 ton CO2 per jaar uitstoten. Vorig jaar ging dat bijvoorbeeld om een groep van ongeveer tachtig bedrijven.

Niet al die bedrijven zullen ook echt veel duurder uit zijn. Ze mogen namelijk eerst nog zogenoemde dispensatierechten aftrekken. Dat zijn een soort tegoedbonnen voor bedrijven. Die krijgen ze door bijvoorbeeld hun uitstoot te verlagen.

Na de aftrek begint het rekenen. Per ton CO2 boven de grens van 50.000 moeten de bedrijven in 2030 straks 216 euro betalen. Voor de verhoging zou dat nog 150 euro zijn in dat jaar.

Voor een grote uitstoter als kunstmestproducent Yara lijken de plannen mee te vallen. De Zeeuwse fabriek in Sluiskil stootte ruim 2,75 miljoen ton CO2 uit in 2023. Maar door onder meer het afvangen van CO2 gaat die uitstoot in 2026 met 1 miljoen ton verminderen.

Die maatregelen kostten Yara zo'n 200 miljoen euro, maar leveren ook veel dispensatierechten op die het bedrijf mag aftrekken. Yara wordt daardoor waarschijnlijk niet of nauwelijks geraakt door de extra heffing.

'Kunnen niet verduurzamen'

Voor andere bedrijven is dit wel "zeer ongelukkig", zegt Erik Klooster, van de Vereniging Energie voor Mobiliteit en Industrie. Met name voor bedrijven die niet zo makkelijk kunnen kunnen verduurzamen. Op veel plekken is het elektriciteitsnet op dit moment niet sterk genoeg voor een overstap van fossiel naar duurzame stroom.

Het kabinet heeft gekeken of er een extra uitzondering mogelijk was voor bedrijven die wel willen verduurzamen, maar dat niet kunnen. Maar dat is juridisch niet mogelijk. Wel bestaan er al regelingen om een uitzondering te krijgen als het bedrijf wel wil vergroenen, maar niet kan.

'Weer stap in de verkeerde richting'

"Ik ken geen regeling die nu werkt", zegt Klooster. "In de praktijk zien we bedrijven hierdoor in de problemen komen."

Al met al ziet Klooster het opnieuw als een stap in de verkeerde richting voor het Nederlandse concurrentieklimaat. "Ik hoor van leden dat ze nu al moeite hebben om kapitaal van het hoofdkantoor naar Nederland te krijgen."

Iets vergelijkbaars klinkt bij Yara in Sluiskil. "De Nederlandse fabriek zullen we niet snel sluiten, dat blijft het vlaggenschip", zegt een woordvoerder. "Maar de productie uitbreiden doen we op dit moment in Texas. Daar is het gas goedkoper en hebben ze een gunstigere industriepolitiek."