Gratis voorgesprek over psychische problemen moet wachtlijsten verkorten
Vanaf 2025 wordt een verkennend gesprek voor mensen met psychische klachten vergoed uit het basispakket, heeft het Zorginstituut Nederland bepaald. Het moet ertoe leiden dat mensen eerder hulp krijgen.
Een doel van verkennende gesprekken is het verminderen van de zeer lange wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Mensen die psychische klachten ervaren kunnen vaak beter buiten de GGZ geholpen worden, bijvoorbeeld bij mentale klachten door schulden of eenzaamheid. Toch staan deze mensen vaak op lange wachtlijsten bij de GGZ, terwijl hun problemen daar niet worden opgelost.
Een verkennend gesprek met een GGZ-medewerker en een maatschappelijk werker kan wel het begin zijn van een oplossing, verwacht het Zorginstituut. Want vanuit dat gesprek kan iemand relatief snel terecht bij de gemeente, bijvoorbeeld voor schuldhulpverlening.
Verhelpen eenzaamheid doet veel
"En als je eenzaam bent weten wij in de wijk wel de plekken waar activiteiten worden georganiseerd zodat je een sociale kring kunt opbouwen", zegt Iris Verberne die als GGZ-verpleegkundige in Rotterdam al veel van zulke gesprekken heeft gevoerd.
"Wij merken dat mensen deze gesprekken heel prettig vinden. Want we zoomen niet gelijk in op hun problemen, maar op wie ze als mens zijn en wat ze nodig hebben. Daar wordt een gesprek al veel positiever van. En als blijkt dat ze wel in de GGZ behandeling nodig hebben: prima - maar geregeld blijkt dat niet nodig."
Zelfde week geholpen
Rotterdam en enkele Brabantse gemeenten hebben de afgelopen jaren geëxperimenteerd met de gesprekken. Zorgverleners als Verberne zijn opgetogen. Voor een behandeling na het verkennende gesprek bij het Mentaal Gezondheidscentrum waar Verberne werkt kunnen mensen vaak al binnen een paar weken terecht. Bij verwijzing naar maatschappelijke ondersteuning van de gemeente kan men in principe al dezelfde week geholpen worden.
"Het is dus makkelijker om mensen sneller te helpen en dat maakt het werk voor mij uiteraard ook een stuk leuker en motiverender."
Samenwerken
Ook de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie is positief. "We hebben goede hoop dat een landelijk uitgerold verkennend gesprek zal helpen om de GGZ-wachtlijsten te verkorten. De inschatting is dat ongeveer een kwart van de mensen die zo'n verkennend gesprek doen daarbij gebaat is", aldus voorzitter Niels Mulder.
"Voor de mensen met ernstige psychische problemen, ongeveer de helft van de mensen op de wachtlijst, blijft GGZ-behandeling noodzakelijk. Zij komen dan in principe wel sneller aan de beurt."
Ook ziet Mulder mogelijkheden als de GGZ en het 'sociaal domein' van de gemeente via het verkennende gesprek beter samenwerken. "Het kan zijn dat iemand die bijvoorbeeld traumabehandeling nodig heeft en ook schulden heeft, beter profiteert van behandeling wanneer de GGZ en sociaal domein samen optrekken. Dan duurt behandeling mogelijk korter en kunnen er meer mensen worden geholpen. "
Grotere rol voor gemeenten
Niet voor niets is deze aanpak in het Integraal Zorg Akkoord opgenomen als middel om de behoefte aan specialistische zorg te verminderen. Dit betekent wel dat de vraag naar maatschappelijke ondersteuning zal toenemen. Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten hebben de gemeenten zich aan deze verantwoordelijkheid gecommitteerd.
"Dat betekent dat daar menskracht voor geleverd zal worden. Gemeenten hebben daar ook middelen voor ontvangen," zegt de woordvoerder. "Wel vragen wij consequent aandacht voor de financiële mogelijkheden om de verwachte toestroom naar het sociaal domein ook duurzaam op te kunnen vangen met passende hulp en ondersteuning."
Het is nog onduidelijk of patiënten straks hun eigen risico moeten aanspreken voor zo'n verkennend gesprek. Daarover maken het ministerie van Volksgezondheid (VWS) en zorgverzekeraars nog afspraken.
