Normaal kun je met Pasen over de hoofden lopen, maar nu is het rustig in Jeruzalem

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Het paasweekend is normaal gesproken zeer druk in Jeruzalem. Duizenden rooms-katholieken en protestanten uit de hele wereld lopen in het voetspoor van Jezus over de Via Dolorosa - de lijdensweg - en bezoeken de Heilig Grafkerk, op de plek waar Jezus gekruisigd werd.

Maar in de Goede Week en met Pasen blijven de buitenlandse gelovigen weg wegens de spanningen in Jeruzalem en het geweld op de bezette Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook. Het is veel stiller dan normaal in de christelijke wijk, die economisch sterk afhankelijk is van toerisme en de bedevaart uit het buitenland. Ook Nederlandse christenen hebben massaal afgezien van een reis naar het Heilige Land.

"Rond deze tijd hebben we altijd een aantal boekingen van groepsreizen en individuele reizen naar Israël. Dit jaar niet", zegt Jan van den Bosch, eigenaar van christelijk reisbureau Beter Uit in Alphen aan den Rijn. "Het risico is te hoog en de sfeer is er ook niet naar. We hebben honderden reizen moeten annuleren."

Negatief reisadvies

"Ik ben door de jaren heen 150 keer naar Israël geweest. Met Pasen kun je altijd over de hoofden lopen, zo druk is het", zegt Van den Bosch, die oprichter en lange tijd presentator was van de EO-jongerendag. "Ons kantoor in Israël heeft dit jaar niets te doen. Er komen enkele diehards uit Amerika, maar daar houdt het mee op."

Reisorganisaties die zich richten op rooms-katholieke bedevaartgangers bevestigen dit beeld. "We organiseren geen reizen nu. Niemand durft te gaan", zegt Jos van Bussel van Christoffel Reizen in Den Bosch. Dat geldt al sinds het negatief reisadvies van het ministerie van Buitenlandse Zaken voor Israël van kracht werd na de terreuraanslagen van Hamas op 7 oktober.

Van Bussel merkt wel dat er een behoefte is onder zijn klanten, vooral om de christelijk-Palestijnse touroperators te helpen. "Ze hebben een moeizaam bestaan. Veel bedrijven in de toeristische sector daar overleven dit niet. In het verleden hebben we ze financieel gesteund, want we willen dat de reisinfrastructuur behouden blijft. Het blijft lastig."

Ook voor Palestijnse christenen uit plaatsen als Bethlehem en Ramallah op de Westelijke Jordaanoever is het dit jaar veel moeilijker dan normaal om de christelijke wijk te bezoeken. Al voor 7 oktober moesten ze lang van tevoren om officiële toestemming vragen voor zo'n bezoek. Nu zijn de restricties nog strenger.

Dat is te zien in deze reportage van Al Jazeera.

Het gebrek aan religieus toerisme betekent een groot verlies aan inkomen voor de wijk. De benedictijnse abt Nikodemus Schnabel van de Duitstalige Dormitio-abdij in Jeruzalem vraagt veel aandacht hiervoor in de internationale pers.

"De grootste uitdaging op dit moment zijn onze financiën", zegt hij tegen de National Catholic Reporter, een goed gelezen rooms-katholieke publicatie. "We leven van bedevaartgangers en toeristen. Deze dagen verkopen we misschien vier kopjes koffie per dag. Dat dekt niet eens de kosten van stroom."

Dubbelzinnige boodschap

Een ander geluid kwam vandaag van het aartsbisdom van de rooms-katholieke kerk voor Israël, Palestina, Jordanië en Cyprus - het Latijns Patriarchaat van Jeruzalem. Dat besteedt vandaag op sociale media geen aandacht aan de economische nood. In plaats daarvan citeert het aartsbisdom uit het evangelie: "Vader vergeef het hun. Want zij weten niet wat zij doen."

Dat zijn niet alleen de woorden van Jezus aan het kruis, zegt Paul van Geest, hoogleraar kerkgeschiedenis aan de universiteit van Tilburg. "Het is ook een vredesboodschap gericht aan zowel Israël als Hamas. Kardinaal Pizzaballa van Jeruzalem ken ik persoonlijk. Hij kiest geen partij in het conflict. Maar de oorlog moet stoppen, wil hij zeggen."

Volgens Van Geest maakt de kardinaal zich ook specifiek zorgen om de situatie voor de christelijke minderheid in Israël en Palestina, die rond twee procent van de bevolking uitmaakt. Bijvoorbeeld in de Gazastrook, waar er ondanks de oorlog nog Pasen wordt gevierd.

"De lange-termijn trend is dat in Israël en Palestina steeds minder katholieken wonen. En daar komt de oorlog in Gaza bij. Normaal krioelt het van de mensen op de Via Dolorosa op deze dag. Dit is een uitzonderlijke situatie", zegt Van Geest.