'Winst op woede': geprikkeld door Zoetemelk won Bal vijftig jaar terug de Ronde

Pure razernij is ongeëvenaarde brandstof voor de wielerbenen. Vraag dat maar aan Kees Bal (72), de man die in 1974 "op woede" zegevierde in de Ronde van Vlaanderen, de Hoogmis die zondag voor de 108ste keer op het programma staat.

"Pislink" was de 22-jarige Bal vijftig jaar geleden, op Joop Zoetemelk nota bene. In de week voor de hoogmis van het Vlaamse fietsen had Zoetemelk hem namelijk 'bestolen' van een prestigieuze overwinning in een vijfdaagse koers in Catalonië.

Maar op twee biefstukjes met rijst en diepgewortelde nijd sloot Bal de week en de vete met Zoetemelk af met de ultieme revanche.

Met de jaren vervaagt de herinnering aan het onscherpe beeld van zijn zege, maar Bals glorie zal niet snel vergaan. Zeker dit jaar niet. "Omdat het vijftig jaar geleden is", vertelt Bal rondneuzend tussen de relikwieën in het wielermuseum van Oudenaarde.

Zijn bijnaam 'Balleke' staat in het museum op de muur tussen de andere winnaars in Vlaanderen. Toch lag de basis van die 'Zeeuwse triomf' van 31 maart 1974 helemaal niet in België. Maar in Spanje.

'Pislink'

"Het verhaal begint een week ervoor, in de Catalaanse Week. Toen nog een prestigieuze vijfdaagse", vertelt Bal. "Ik win de eerste etappe met dik vijf minuten voorsprong op een grote elitegroep met Eddy Merckx, Raymond Poulidor, Joop Zoetemelk en Luis Ocaña."

Bal blijft alle ritten, inclusief een tijdrit, in de leiderstrui en begint met een zorgeloze vier minuten voorsprong aan de laatste etappe. "En dan krijgt Merckx het in zijn hoofd om gelijk vanaf kilometer nul te demarreren. Hij krijgt Zoetemelk mee. Mijn ploegmaat. Een ideale situatie." Zou je zeggen.

Maar Merckx en Zoetemelk komen nooit helemaal weg. Bal blijft in de buurt en Merckx' ploegleider roept in het oor van de Belg: stop maar, denk aan zondag, denk aan de Ronde van Vlaanderen.

"Joop hoort dat, heel de dag in het wiel gezeten, en demarreert. Dat doe je in principe niet. Joop wint de Catalaanse Week en ik word uit de trui gereden."

Bal was boos. Razend zelfs. "Ik was pislink en heb Joop flink vastgepakt bij de aankomst."

Diezelfde vrijdag vliegt de Gan-Mercier-ploeg van Catalonië naar Vlaanderen, ter voorbereiding op de Ronde die twee dagen later start. Maar aangekomen in het hotel in Gent zegt Bal die avond dat hij niet langer onder één dak zal slapen met Zoetemelk.

Getergd stapt Bal dezelfde avond nog op de fiets en rijdt van Gent naar Kwadendamme in Zeeland. Naar zijn moeder. Verbeten wast hij op zaterdag drie keer zijn fiets en wikkelt hij uit provocatie een ongebruikelijk wit lint om zijn stuur.

Twee biefstukjes

Zondagochtend, de dag van zijn zege, werkt Bal een destijds gebruikelijk wielermaal van biefstuk en rijst weg, voordat hij via de pont bij Terneuzen terugfietst naar Gent.

Herenigd met de ploeg in het hotel kauwt Bal zijn tweede biefstuk met rijst weg en ziet zijn ploegleider dat Bal nog steeds opgefokt is. Blijf honderd kilometer rustig, fluistert de ploegleider hem toe, en ga dan los.

Na een schifting op de Oude Kwaremont vindt de getergde en scherpe Bal zichzelf terug in een kopgroep van veertig man vol favorieten. Inclusief ploeggenoten Zoetemelk en Alain Santy. Die laatste demarreert.

Het zal toch niet, denkt Bal, niet weer. Bidden is het enige wat hij kan doen: als hij maar terugkomt, als hij maar terugkomt, hoopt Bal. En vooral ook dat Zoetemelk erna niet zal aanvallen.

"Op het moment dat Santy terugkwam, ben ik snel gedemarreerd en heb ik alle frustraties uit de Catalaanse Week eruit gefietst." Op de streep kijkt Bal pas weer achterom en ziet hij dat niemand hem heeft bijgehaald.

"Winst op woede", noemt Bal het. Na de finish verdwijnt de Catalaanse boosheid min of meer direct. "Revanche genomen", concludeert Bal vijftig jaar later.

Had Zoetemelk nog iets te zeggen? "Joop zei niet zo veel, dat was wel gebruikelijk. Joop was geen prater. Na afloop was er best wel goede harmonie. Het was een hand geven, naar de dopingcontrole en naar huis." Terug naar het dorp in Zeeland.

Eendagsvlieg

Dat de naam Bal niet in het collectieve wielergeheugen ligt, is niet gek. Na de even verrassende als knappe zege in Vlaanderen verdwijnt hij uit beeld.

"Na de overwinning in Vlaanderen dacht iedereen uiteraard: dat is een eendagsvlieg. Maar dat kwam doordat ik twee weken erna mijn enkel brak bij een valpartij in de Amstel Gold Race. Dat is de ommekeer geweest in mijn wielerleven."

Zes weken zit de 22-jarige Bal hulpeloos thuis, na drie weken kan hij een beetje lopen en dan zeggen zijn vrienden van toen: "Joh, ga eens mee op stap."

"Dat heb ik gedaan en dat was hartstikke leuk. En daar ben ik in blijven hangen." Weg veelbelovende wielercarrière. In 1979 stopt hij met fietsen.

Later kwam de spijt. Niet in eerste instantie, bekent Bal. "Eerst komt de afkeer van het wielrennen en later besef je: wielrennen was mijn leven. Ik heb altijd geroepen, van jongs af aan, dat ik wielrenner werd. Het zat in mij en bleef in mij, maar ik stopte het weg. Het zit dan ook wel in mijn karakter om niet op mijn schreden terug te komen. Dat is mijn grootste fout geweest."

Herinnering aan de Ronde

Toch beseft Bal: winnaar van de Ronde van Vlaanderen blijf je een leven lang. Ook de liefde voor de fiets is niet verdwenen. Donderdag reed Bal met zijn wielerclub 125 kilometer over het parcours van zondag. "Over de kasseitjes en hellinkjes. Ik fiets inderdaad nog regelmatig. Op ieder bergje dat ik tegenkom, ligt een herinnering."

Spanning voor de race van zondag heeft hij altijd gehouden. "Jammer dat we door de valpartij van Wout van Aert geen échte Ronde van Vlaanderen kunnen zien. Maar misschien dat er wel anderen op kunnen staan. En misschien dat er wel weer een overwinnaar komt die aan het begin van zijn carrière staat."