Bij de presidentsverkiezingen in Senegal is de stem van de jeugd doorslaggevend
Zo'n tien uur zal de busreis naar zijn geboorteplaatsje Sédhiou duren, denkt Cheikh Abdou Faty. "Maar het is het waard," knikt de 24-jarige student geschiedenis. "We willen allemaal naar huis, naar ons kiesdistrict, zodat we kunnen stemmen voor verandering. Senegal heeft al té lang, té veel geleden."
Samen met honderden medestudenten van de Cheikh Anta Diop-universiteit in de hoofdstad Dakar wacht Faty op zijn beurt om in te stappen. Aan de rand van de campus staan veertien bussen, klaar voor vertrek naar alle uithoeken van het land.
De busdienst is georganiseerd door Diomaye Président, de belangrijkste oppositiepartij die meedoet aan de presidentsverkiezingen van zondag. Peilingen zijn er niet, wat de verkiezingen in het West-Afrikaanse land zeer onvoorspelbaar en spannend maakt.
Twee kandidaten
Hoewel de kieslijst negentien kandidaten telt, zijn bij deze verkiezingen alle ogen gericht op twee kandidaten. Willen Senegalezen de huidige politiek voortzetten en stemmen zij op oud-premier Amadou Ba, de voorkeurskandidaat van aftredend president Macky Sall? Of wordt het roer radicaal omgegooid, en wint nieuwkomer Bassirou Diomaye Faye, de rechterhand van Ousmane Sonko?
'Diomaye Mooy Sonko', Diomaye is Sonko: met deze campagneleus probeert de oppositiepartij kiezers ervan te overtuigen dat een stem op de nog relatief onbekende Diomaye eigenlijk een stem is op de populaire politicus Ousmane Sonko. Vanwege een veroordeling in een verkrachtingszaak (een politiek proces, volgens zijn entourage) mag Sonko zelf niet meedoen.
Een gevangenisstraf die hem vorig jaar werd opgelegd wegens het aanzetten tot een opstand deed de sterrenstatus van Sonko zo mogelijk nog verder rijzen. Dankzij een amnestiewet kwam hij vorige week vrij. In Dakar en ook ver daarbuiten was het feest op straat.
"Sonko brengt veel jongeren hoop," zegt onderzoeker Bamba Ndiaye, die aan Emory University onderzoek doet naar activisme tegen neokolonialisme in Afrika. "Het oude systeem dat Senegal al sinds de jaren 60 regeert, heeft laten zien dat het niet in staat is om de problemen van de Senegalezen aan te pakken."
Gebrek aan perspectief
Ook president Sall, die in 2012 aan de macht kwam als nieuwe belofte, slaagde daar gedurende zijn twee mandaten niet in. Hoewel hij fors investeerde in infrastructuur en gaswinning, profiteerden weinig Senegalezen mee van de economische groei. Vooral jongeren gaan gebukt onder werkloosheid, stijgende prijzen en een gebrek aan perspectief. Dat zie je bijvoorbeeld aan de recordaantallen migranten die op vissersboten de gevaarlijke oversteek maken naar de Canarische Eilanden.
De laatste jaren gooide Sall olie op het vuur. Straatprotesten tegen de overheid werden meermaals hard neergeslagen: in de afgelopen jaren kwamen meer dan zestig mensen daarbij om het leven, de meeste van hen door politiekogels. Universiteiten werden maandenlang zonder duidelijke reden dichtgehouden, de druk op critici en journalisten nam toe.
In een poging de gedesillusioneerde jeugd terug te winnen, beloofde ex-premier Amadou Ba voor jongeren "de president van de werkgelegenheid" te worden. In zijn programma benadrukt hij stabiliteit, eenheid en veiligheid, een boodschap die vooral zal aanslaan bij Senegalezen die bang zijn voor de radicale omslag die Diomaye Président wil maken.
Veranderingen
Want als Diomaye, en daarmee Sonko, aan de macht komt, kan er veel veranderen in Senegal. Gestoeld op 'links patriottisme' willen zij onder meer de macht van de president verkleinen, opstappen uit de regionale Franc-CFA munt en handelsakkoorden opnieuw tegen het licht houden. Ideeën die onder West-Afrikaanse jongeren al langer leven, maar die nu dankzij Sonko's populariteit binnen handbereik lijken.
"Jonge Senegalezen zien wat er om hen heen gebeurt," zegt onderzoeker Ndiaye. "Jongeren zijn beter opgeleid, reizen meer, ze zijn vaker online. Waar sommige politici compleet zijn losgezongen van de werkelijkheid, groeit onder jonge Senegalezen het besef dat zij het verschil kunnen maken. En kandidaten weten dat ook: de jongerenstem geeft de doorslag."
Jeugd
Driekwart van de Senegalezen is jonger dan 35 jaar. Waar lange tijd de desinteresse de overhand had, heeft het politiek engagement onder Senegalese jongeren in de afgelopen jaren een vlucht genomen.
"We zien het alleen al aan de honderden berichten die wij dagelijks ontvangen," zegt Jaly Badiane, oprichter van Senegal Vote, een organisatie die kiezers informeert en tijdens de verkiezingen de stembusgang waarneemt. "We krijgen allerlei vragen over het kiesproces, maar ook de aanmeldingen voor vrijwilligerswerk bij onze organisatie stromen binnen."
Mariama Diomé, een 24-jarige student in politicologie, brengt haar stem uit in Kaffrine, een stad in het hart van Senegal. De gesponsorde busreis is voor haar een uitkomst: anders had zij de rit naar huis niet kunnen betalen. "Wij kunnen het verschil maken," zegt ze. "Het is nu aan ons om Senegal te redden."