'Schrikbewind en angstcultuur bij afdeling anesthesiologie in Amsterdam UMC'

De afdeling anesthesiologie van het Amsterdam UMC gaat al jaren gebukt onder een schrikbewind. Dat schrijft Follow the Money (FTM), dat er de afgelopen maanden onderzoek naar deed.

Het bestuur van het ziekenhuis is volgens het platform voor onderzoeksjournalistiek al jaren op de hoogte van de problemen op de afdeling, maar grijpt niet in.

FTM sprak met 26 medewerkers en oud-medewerkers die de afgelopen dertien jaar op de afdeling werkten of nog werken. Zij vertellen dat er een angstcultuur heerst door een afdelingsleiding die met keiharde hand regeert, kritische artsen wegstuurt en medische missers niet meldt aan de Inspectie Gezondheidszorg, wat wettelijk verplicht is.

Patiënt in brand

Zo vloog in 2022 een patiënt in brand tijdens een acute hartoperatie. Bij het ontsmetten van de borstkas was door het anesthesieteam te veel alcohol gebruikt. Daarna was de chirurg te snel gaan snijden met een verhit mes. Daardoor vatte de borstkas van de patiënt vlam. De vrouw overleed later op de intensive care.

Volgens de bronnen van FTM brokkelt het lerend vermogen van het ziekenhuis af door deze incidenten niet te melden. Er wordt een zwijgcultuur in stand gehouden die mensenlevens kost, want het is in de medische sector de bedoeling om van elkaars fouten te leren. "Je meldt niet om elkaar te naaien, maar om te voorkomen dat jouw fout door een ander wordt herhaald", zegt een van de betrokkenen.

Het personeel zou in dit soort situaties herhaaldelijk te horen hebben gekregen: "deze patiënt was zo slecht, die was waarschijnlijk toch doodgegaan, dus wat moeten we dan eigenlijk melden", aldus onderzoeker Luciën Hordijk in het Radio 1 Journaal.

'Totale oorlog'

FTM zegt over veel materiaal te beschikken, zoals documenten, e-mails, berichten en geluidsopnamen, waarin misstanden aan de kaak worden gesteld. Zo schreef een arts in 2014 in een brief aan de raad van bestuur dat de leiding hem in een gesprek 'de totale oorlog' had verklaard als hij zou aanblijven.

"Ze zouden geen middel onbeproefd laten en elke seconde gebruiken om te zoeken naar een mogelijke fout of vergissing", schreef de arts die besloot onder deze omstandigheden niet langer in het AMC te kunnen functioneren. De top van het ziekenhuis deed niets met deze brief, schrijft Follow the Money. In een reactie zegt het ziekenhuis dat de brief niet in het archief van de raad van bestuur is aangetroffen.

Vertrouwenspersoon

Eind 2016 meldden minstens tien anesthesiologen zich bij de vertrouwenspersoon van het ziekenhuis met klachten over de onveilige situatie op de afdeling. De bronnen die FTM sprak, zeggen dat de meldingen onder meer gingen over kritische medewerkers die gestraft werden door hen een onvoordelig dienstrooster te geven of alleen niet-uitdagende operaties, over woedeaanvallen van een leidinggevende en fysieke intimidatie en bedreiging.

Voor de vertrouwenspersoon waren de meldingen reden om naar de raad van bestuur te stappen. Er werd een onderzoeksbureau ingehuurd om de afdeling door te lichten. Het onderzoeksbureau bleek van een oom en tante van een bevriend staflid van de afdelingsleiding. Uit het onderzoek kwam naar voren dat er wantrouwen was richting de afdelingsleiding. Het bureau adviseerde om meer uit te gaan van goed vertrouwen, elkaar te groeten op de operatiekamer en genereus te zijn met complimenten naar elkaar.

'Compleet ander beeld'

Het Amsterdam UMC zegt in een reactie zich "op geen enkele wijze te herkennen" in het door FTM geschetste beeld en distantieert zich ervan.

"Uit eigen tevredenheidsonderzoeken waarbij medewerkers op anonieme basis kunnen reageren, komt een compleet ander beeld naar voren", zegt woordvoerder Frank van den Bosch van het Amsterdam UMC in het Radio 1 Journaal. "Namelijk een grote bereidheid om het te melden als er dingen niet in orde zijn, dat mensen zich veilig voelen op de afdeling en er een sfeer heerst waarin je dingen kunt melden."

Ook klopt het verhaal van FTM over de verbrande patiënt volgens Van den Bosch niet. "Het is niet gemeld, omdat na grondige evaluatie is geoordeeld dat er geen sprake was van een medische calamiteit."

Overigens worden dit voorbeeld en een ander dat in het artikel wordt beschreven alsnog met de inspectie besproken, omdat het nu in de media staat, zegt hij. "Het is geen melding, maar we gaan erover in gesprek met de inspectie."

Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd

De inspectie zegt al in gesprek te zijn met het ziekenhuis over de werkcultuur en het melden van calamiteiten.

"In het kader van het fusieproces dat Amsterdam UMC heeft doorlopen, is er specifiek aandacht geweest van de inspectie voor de professionele cultuur binnen vakgroepen", laat een woordvoerder weten. "De publicatie in FTM die nu is verschenen, is een specifieke aanleiding om na te gaan hoe dat nu is gesteld bij de afdeling anesthesiologie."

Daarnaast heeft de inspectie het ziekenhuis gevraagd "te beoordelen of twee zaken die in het artikel worden genoemd een calamiteit zijn". Op basis van het antwoord daarop bepaalt de IGJ of verdere actie nodig is.