Meer vrouwen bestuurder bij beursgenoteerde bedrijven

Er zijn de afgelopen jaren meer vrouwen aangesteld binnen raden van commissarissen van bedrijven. Dat komt voor een deel door de invoering van een wet die moest leiden tot een betere verhouding tussen mannen en vrouwen in de top van het bedrijfsleven.

Het Centraal Planbureau deed met andere partijen, waaronder de universiteiten van Groningen en Leiden, onderzoek naar de korte-termijn-effecten van de wet. Zij zagen dat bedrijven al vanaf de aankondiging van de wet in 2020 begonnen met het benoemen van meer vrouwen.

De onderzoekers keken naar Nederlands beursgenoteerde bedrijven zoals Ajax, ABN Amro, ASML en Philips. Het gaat dan om bestuurders in de raad van commissarissen (rvc), een groep die toezicht houdt op dingen in een bedrijf als beleid, strategie en financiën. De rvc wordt verkozen tijdens de algemene aandeelhoudersvergadering.

Nog steeds niet alle bedrijven

De wet is nu twee jaar van kracht en heeft als uitgangspunt dat een raad van commissarissen minstens voor een derde uit vrouwen en een derde uit mannen moet bestaan. Het aandeel bedrijven dat dat gehaald heeft is in de afgelopen drie jaar flink toegenomen, tot ruim 80 procent. Volgens de onderzoekers is een groot deel van die groei toe te schrijven aan het wettelijke quotum.

Maar alle benoemingen toeschrijven aan het quotum is niet helemaal eerlijk, zegt Mijntje Lückerath-Rovers. Zij is hoogleraar aan de Tilburg University en houdt al jaren zelf de verhoudingen in de boardroom bij. "Het is een combinatie van meerdere factoren. Er zijn bedrijven die al voor het quotum zijn begonnen met meer vrouwen aanstellen." Volgens haar zijn er ook veel ondernemingen die sowieso gemotiveerd zijn 'om het goed te doen'.

Tegelijk merken de onderzoekers ook op dat bijna een vijfde van de beursgenoteerde bedrijven het minimum nog niet heeft gehaald. Ruim 8 procent had zelfs helemaal geen vrouw in de rvc. In het onderzoek is het afgelopen jaar niet meegenomen. Het kan dus zijn dat ook bij die bedrijven nog meer vrouwen een aanstelling hebben gekregen.

De onderzoekers keken ook naar niet-beursgenoteerde bedrijven in dezelfde bedrijfstakken actief zijn. Zij hebben geen wettelijke verplichting om vrouwen te benoemen. Het aantal vrouwelijke commissarissen daar is de afgelopen jaren 'amper toegenomen.'

Oubollig

Vrouwelijke commissarissen zijn volgens het onderzoek net zo geschikt als hun mannelijke collega's. Een bedrijf waar voornamelijk mannen de leiding hebben is niet aantrekkelijk voor een nieuwe generatie werknemers, zegt Lückerath-Rovers: "Dan krijg je niet meer de beste sollicitanten. En word je weggezet als een oubollig bedrijf."

Voor de raad van bestuur (rvb) bij een bedrijf is nog geen wettelijk minimum. De rvb is eindverantwoordelijk voor het beleid van een bedrijf of organisatie en de dagelijkse leiding. Ongeveer 15 procent van de bestuurders bij beursgenoteerde bedrijven op dit moment is vrouw. "Om een idee te geven, 61 bedrijven die het afgelopen jaar geen vrouwelijke bestuurder hadden benoemden wel 14 mannelijke nieuwe bestuurders. Er waren dus kansen genoeg," zegt Lückerat-Rovers.

Toch vraagt de hoogleraar zich af of een verplichting de oplossing is: "Je gaat je als overheid bemoeien met benoemingen in het private domein. Dat is bij dagelijks bestuur anders dan bij commissarissen, daarbij gaat het vaker om externe mensen."

'Smoesjes niet steekhoudend'

Ze is het niet eens met de redenatie van sommige bedrijven, zoals dat vrouwelijke bestuurders moeilijker zijn te vinden. "Smoesjes van bedrijven dat het 'niet lukt' vind ik vaak niet steekhoudend. Maar om dat probleem op te lossen met een wettelijk quotum, ik vraag me af of dat de juiste weg is."

Beursgenoteerde bedrijven die niet voldoen aan het minimum van een derde vrouw in de rvc mogen bij een benoeming in de meeste gevallen geen man aanstellen. Alleen als een commissaris opnieuw wordt benoemd voor die plek. Bij een nieuwe benoeming blijft de zetel leeg tot er een vrouw wordt aangesteld.