Ierland stemt over het schrappen van 'seksistische' taal uit de grondwet
Vandaag, op Internationale Vrouwendag, spreekt Ierland zich in een referendum uit over het wijzigen van de grondwet. Het gaat over twee artikelen: een dat ingaat op 'de rol van vrouwen' in de samenleving en een dat definieert wat een 'gezin' is.
De Ierse grondwet komt uit 1937 en werd vormgegeven door de katholieke kerk. Maar sindsdien is er maatschappelijk dermate veel veranderd dat veel mensen de tekst ouderwets en achterhaald vinden.
De eerste voorgestelde aanpassing gaat over de functie van de vrouw in de maatschappij. Die is namelijk volgens de oude grondwet "in het huis". De tekst omschrijft dat moeders niet naar een werkplek hoeven te gaan als dat ten koste gaat van "hun taken in het huis". Ook wordt benadrukt dat de vrouw door middel van die thuistaken een bijdrage levert aan de maatschappij.
De tekst dateert uit een tijd waarin vrouwen zelfs hun baan moesten opgeven als ze trouwden of kinderen kregen. Die discriminatie op de arbeidsmarkt heeft een achterstand gecreëerd die nog steeds niet helemaal is ingehaald, bijvoorbeeld op het gebied van salaris of het aantal topposities.
Vaag voorstel
Het aanpassen van dit artikel in de grondwet stuit ook op kritiek. Die spitst zich vooral toe op de vraag of de tekst moet worden weggehaald of vervangen.
De vervangende passage heeft namelijk enige verwarring opgeroepen: daarin gaat het niet meer over de vrouw, maar over de zorg die gezinsleden aan elkaar kunnen verlenen. Tegenstanders noemen het voorstel 'vaag' en vragen zich af waarom je zoiets überhaupt in de grondwet zou willen zetten.
Het tweede artikel waarover vandaag wordt gestemd, betreft de definitie van een gezin. In de huidige tekst is die familieband gebaseerd op het huwelijk. Terwijl een familie ook een ongetrouwd stel kan zijn, of een eenoudergezin. Het referendum stelt voor de term uit te breiden naar andere "duurzame soorten relaties".
Het probleem is echter dat de term 'duurzame relatie' niet goed te definiëren valt, terwijl een wettelijke tekst zoals de grondwet behoorlijke impact kan hebben op rechtszaken over bijvoorbeeld voogdij, erfenissen en gezinshereniging van immigranten.
Volgens peilingen zijn de Ierse kiezers inmiddels in de war over de terminologie, of interesseert de vraagstelling van het referendum hun niet bijzonder veel. De kans is groot dat de aanpassingen via het referendum doorgevoerd gaan worden, al lijkt de opkomst laag te worden en heeft volgens peilingen een derde van de kiezers nog niet besloten wat ze gaan stemmen.
Mother and baby homes
En dat is een ander sentiment dan bij de vorige grote referenda in Ierland. Die gingen over het homohuwelijk (2015) en over het grondwettelijke recht op abortus (2018). Bij die twee historische stemmingen was de enthousiasme onder de Ieren uitbundig en was de opkomst hoog.
Voor het huidige referendum bestaat minder enthousiasme. Toch laat ook dit moment zien hoeveel er in korte tijd is veranderd in Ierland.
In het voorheen zeer streng katholieke land waren tussen 1922 en 1998 'mother and baby homes' nog normaal, oftewel tehuizen waar meisjes en vrouwen die ongehuwd zwanger werden naartoe werden gestuurd. Tienduizenden vrouwen werden daar wreed mishandeld uit naam van de Rooms-Katholieke Kerk.
Grote verschuiving
Later werden bij dit soort opvangtehuizen massagraven met baby's en kinderen gevonden. Zeker 9000 baby's en kinderen van ongetrouwde vrouwen bleken te zijn omgekomen in tehuizen van de Ierse kerk.
Vergelijk je dit donkere hoofdstuk van het oude Ierland - het laatste tehuis werd in 1998 gesloten - met het moderne Ierland van nu, dan is er opmerkelijk veel veranderd. De stemming van vandaag over het wijzigen van 'seksistische' taal in de grondwet maakt duidelijk dat er een grote verschuiving heeft plaatsgevonden.
