Zorgen over nieuwe datingfraude, pig butchering: 'Ik voelde me zo dom'

• Marisa Gubbels

  redacteur Online

De Fraudehelpdesk maakt zich zorgen over een snel toenemende vorm van oplichting, waarbij mensen op datingapps worden verleid om te investeren in cryptomunten. Uit onderzoek van de Amerikaanse universiteit van Austin komt naar voren dat slachtoffers 75 miljard dollar kwijt zijn geraakt aan de scam.

De oplichter doet zich voor als een succesvolle zakenman of een aantrekkelijke, rijke vrouw en gebruikt foto's van modellen met een luxueuze levensstijl om te laten zien: als je in crypto investeert, kan jij dit ook. Terwijl de gesprekken rood kleuren van de hartjes-emoji's en digitale kusjes, lijken de fraudeurs je te laten zien hoe je ook zo rijk kan worden. Al snel zijn de slachtoffers duizenden euro's kwijt, sommigen zelfs honderdduizenden euro's.

Deze praktijk is zes jaar geleden in China ontstaan en heeft zich eind 2019, gelijktijdig met het coronavirus, over de wereld verspreid. Er is inmiddels een naam voor: 'pig butchering'. Letterlijk vertaald in het Nederlands: varkensslachting. Met dat woord wordt gedoeld op het 'vetmesten' van slachtoffers met een klein financieel succesje en liefdevolle berichten, terwijl ze daarna compleet worden kaalgeplukt.

Hoge bedragen

"Het is een zorgwekkende, nieuwe vorm van beleggingsfraude," zegt Tanya Wijngaarde, woordvoerder van de Fraudehelpdesk. "Het gaat om hoge bedragen, met een gemiddelde van 30.000 euro aan schade en uitschieters van boven de miljoen."

De Fraudehelpdesk ontving twee jaar geleden vijftig meldingen van pig butchering, vorig jaar waren dat er 63. "Dat zijn wel alleen onze meldingen. Er zijn ook mensen die het niet melden," zegt Wijngaarde.

Ze vindt het zorgwekkend dat mensen zonder dat ze elkaar in het echt hebben ontmoet, identiteitsbewijzen of andere persoonlijke gegevens delen. "Zo zijn ze vatbaar voor identiteitsfraude."

Leuke dag

De NOS sprak iemand die het heeft meegemaakt. Hij ontmoette twee jaar geleden een vrouw op datingapp Happn die vertelde dat ze Alice heette en uit Australië kwam. Ze zou studeren in Utrecht.

Ze voerden gesprekken over zijn honden en zijn belangstelling voor auto's. Hij vertelde dat het net uit was met zijn ex en dat hun huis verkocht moest worden. Al snel wilde de vrouw het gesprek van de datingapp naar Telegram verplaatsen.

Daar vertelde dat ze een leuke dag had. "Ik heb net een flinke crypto-winst geboekt." Niet lang daarna vroeg ze of hij ook wilde investeren in cryptomunten. "Dan hoef je het huis misschien niet meer te verkopen."

Hij twijfelde, wat ze erg persoonlijk opvatte. "Ik heb toch ook interesse in jouw hobby's," zei ze. Toen stuurde ze hem een link naar een nagebouwde versie van GoByBit, alleen te vinden via die bewuste link. Hij klikte. "Ze loodste me erdoorheen en maakte samen met mij een account. Ik voerde mijn identiteitsbewijs in."

Twee keer maakte hij winst, bijna 500 euro in totaal. Dat motiveerde hem. "Ik heb uiteindelijk 4000 euro aan de app betaald." Via de app zag hij het bedrag dat hij geïnvesteerd had snel vermenigvuldigen: het zou 70.000 euro zijn geworden. "Ik moest 7200 euro belasting betalen om dat bedrag op mijn bankrekening te zetten. Ik heb geld geleend van vrienden om dat te doen."

Toen verdween de website. Met Alice kreeg hij geen contact meer. "Ik voelde me heel dom. Ik wilde zo van de dijk afrijden. Uit schaamte. Ik had geld uitgegeven dat ik zelf nodig had. Hoe moest ik dat aan mijn ouders vertellen? Dat heb ik uiteindelijk ook nooit gedaan."

Hij deed aangifte bij de politie, maar meldde het niet bij de Fraudehelpdesk. "Je krijgt geen gerechtigheid," zei hij. "De politie kan er niks mee, terwijl zij nu op mijn geld zit." De man wil niet met zijn naam genoemd worden.

Gedetailleerd script

Achter de fraude zitten veelal grote criminele organisaties. De oplichters zijn vaak slachtoffer van mensenhandel, gelokt via nepvacatures in het buitenland op sociale media, schrijft het Amerikaanse weekblad Time Magazine.

Ze worden na aankomst verhandeld en gevangen gehouden door criminelen, die de centra runnen van waaruit het bedrog plaatsvindt. Interpol zegt dat de oplichtingsmethode zo succesvol is dat die zich vanuit China heeft verspreid naar landen met een zwakke rechtsstaat, zoals Myanmar, Cambodja en Laos.

Volgens omroep Deutsche Welle, die onderzoek deed naar deze organisaties, krijgen de oplichters een training en een gedetailleerd script om te gebruiken. Ook vallen ze vaak terug op kunstmatige intelligentie om hun berichten in vloeiend Engels te kunnen schrijven, meldt Sophos, een bedrijf dat zich bezighoudt met internetveiligheid.

Omdat de oplichters over de hele wereld wonen en soms ook in oorlogsgebieden werkzaam zijn, is het lastig om ze gericht te vervolgen. Wel zijn vorige week in Myanmar zo'n 1200 mensen die zich gedwongen met oplichting bezighielden gered door de Chinese en Thaise politie, schrijft Deutsche Welle.