Mobilisatie gesprek van de dag in Oekraïne, dat steeds meer mannen nodig heeft
Roel Pauw
Verslaggever
Het Oekraïense leger zit zwaar in de verdediging, niet alleen door gebrek aan munitie, maar ook door een tekort aan manschappen. In Oekraïne is nu een nieuwe mobilisatiewet in de maak om het leger te voorzien van meer soldaten. Een van de maatregelen is het verlagen van de dienstplichtige leeftijd van 27 naar 25 jaar.
Over de wet wordt al lang touwgetrokken in het Oekraïense parlement, de Rada. Deze week wordt een zoveelste versie behandeld, waarop maar liefst duizend amendementen zijn ingediend.
Uitgeput
Majoor Galas is woordvoerder van de 128e Bergbrigade, die in de oorlog tegen Rusland aan alle grote gevechten deelnam. De infanteristen van zijn brigade hebben zware verliezen geleden. Ze worden vooral vervangen door oudere soldaten. "Die zijn al uitgeput als ze bij het front aankomen. En dan moet het nog beginnen."
Toen de oorlog ruim twee jaar geleden uitbrak, stonden mannen in de rij bij de rekruteringskantoren. Inmiddels is de situatie compleet anders. De stroom vrijwilligers is nagenoeg opgedroogd. Om de uitgedunde rangen aan te vullen, past de regering nu meer dwang toe.
Mannen in de militaire leeftijd (27 tot en met 60 jaar) moeten op straat de juiste papieren bij zich hebben. Ze moeten kunnen aantonen waarom zij niet onder de wapenen zijn, bijvoorbeeld omdat ze mantelzorger zijn, of drie of meer kinderen hebben.
De 31-jarige Roman uit de westelijke stad Lviv kreeg het benauwd toen hij controleurs tegenkwam, vertelt hij. "Ik werk vrijwel altijd thuis. Eén keer kwam ik ze tegen toen ik weer eens naar kantoor ging. Ze waren al briefjes aan het schrijven voor een paar andere jongens. Mijn hart sloeg op hol, het koude zweet brak me uit."
"Ik zeg het je eerlijk: ik ben bang", vervolgt hij. "En door het zien van al die filmpjes van uiteengereten lichamen en van al die wreedheden ben ik alleen maar banger geworden. Ik heb kansen genoeg gehad om het land uit te gaan, ik heb contacten, maar dat wil ik niet. Ik ben wel bang, maar als je er tussenuit knijpt, ben je een lafaard."
Vlucht naar voren
Door het groeiende tekort aan manschappen is mobilisatie het gesprek van de dag. Roman hoort soms argumenten waarvoor hij weinig sympathie kan opbrengen. "Sommige van mijn vrienden zeggen bijvoorbeeld: ons land is corrupt, ons leger is net zo erg als het Rode Leger." Ook zijn er mensen die zich beroepen op hun orthodoxe geloof en zeggen dat ze geen andere orthodoxe gelovigen willen doden. "Dat soort uitvluchten gebruiken ze alleen maar omdat het ze geen reet interesseert."
Roman gaat ervan uit dat hij uiteindelijk de dans niet zal ontspringen. En eigenlijk wil hij dat ook niet. Als vlucht naar voren heeft hij wat goedkope spullen gekocht om een drone te kunnen besturen. "Ik heb er inmiddels zo'n veertig trainingsuren opzitten. Vraag me niet om allerlei fancy stunts uit te voeren, maar een tank raken met zo'n ding, moet wel lukken."
Hij denkt als dronepiloot minder gevaar te lopen. De infanterie is niets voor hem. "Ik heb weleens schietoefeningen gedaan met een kalasjnikov. Maar na al dat geknal was ik helemaal duizelig. Ik ben geen strijder, ik ben een Barbie Girl."
Roman vindt dat de regering het stom heeft aangepakt. "Er verschenen beelden van jongens die met geweld busjes werden ingeslagen, in Odesa." Vanaf dat moment sloeg volgens hem de angst toe onder jonge mannen. "Terwijl de motivatie zo groot was."
'Duidelijke criteria nodig'
Iryna Friz, parlementslid voor een liberale oppositiepartij, is het met Roman eens. "De regering moet duidelijke criteria stellen, niet alleen voor mobilisatie, ook voor demobilisatie. Dan was die wet heel anders ontvangen door de maatschappij. Wat communicatie betreft heeft de regering dit verpest."
Een militair wordt gedemobiliseerd na 36 maanden aaneengesloten dienst, vertelt Friz. "En dan alleen pas na een besluit van de generale staf. Dan is demobilisatie in feite onmogelijk. Dat is niet eerlijk. Daar moet iets voor geregeld worden."
Verder schendt de nieuwe mobilisatiewet volgens de parlementariër de rechten van de mens. Het voorstel is nu bijvoorbeeld om de bankrekening van iemand te confisqueren die de dienstplicht probeert te ontwijken. "Dat is wat mij betreft ontoelaatbaar, dat moet beter geregeld worden."
Het Oekraïense leger telt 300.000 man. President Zelensky heeft gezegd dat hij er nog eens een half miljoen wil mobiliseren. Maar analisten beschouwen dat als niet realistisch.
