Archeologische vondst bij dijkversterking Marken blijkt van 'verdronken werf'

Bij de dijkversterking op Marken heeft Rijkswaterstaat vijf planken en een paal gevonden die waarschijnlijk hoorden bij een van de verdronken werven. Het gaat om de Kraaienwerf, een bewoonde terp aan de zuidkant van het eiland die rond 1775 in de Zuiderzee verdween.

Twee andere terpen die vroeger ook werden bewoond, de Thamiswerf en de Houtemanswerf, verdwenen tientallen jaren eerder al onder water. Naar resten van de drie werven was al met boren, radar en sonar gezocht, maar toen werd er niets gevonden.

De planken en de paal werden in mei vorig jaar met een graafmachine boven water gehaald. Rijkswaterstaat noemt het "een toevalsvondst". Na overleg met de gemeente Waterland en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed werden de planken en de paal onderzocht. Het blijken "niet zomaar planken" te zijn, maar planken van grenenhout uit het Oostzeegebied.

Een ander onderzoek naar de jaarringen op het hout toonde aan dat het hout uit 1760 of 1761 komt:

Volgens Marker en historicus Jan Schild is in de achttiende eeuw ongeveer een derde deel van Marken, een eiland in de Zuiderzee, door het water verslonden. "Bewoonde gebieden zijn prijsgegeven aan de zee", zegt Schild tegen Rijkswaterstaat. "Niet dat er geen dijken waren in die tijd, want die zijn er al sinds de twaalfde eeuw. Maar de dijken waren laag en niet sterk, en de zee was vaak woest."

Dankzij oude kaarten was bekend dat aan de Zuidkade van Marken bewoonde buurten waren geweest. Tussen 2010 en 2018 zochten meerdere archeologische teams vergeefs naar de resten. Vanwege de benodigde dijkversterking rond Marken kregen ze een herkansing. Toch werden de planken en de paal pas gevonden toen de aannemer en graafmachinist aan de slag gingen.

'Deel van een palenscherm'

Nader onderzoek heeft onder water twee parallel lopende rijen van planken en palen aangetoond, die waarschijnlijk een scherm hebben gevormd rond de terp Kraaienwerf. "Gezien de historie van dit gebied is het natuurlijk te verwachten dat we hier vroeg of laat iets vinden van die terpen", zegt Schild. "Ik vermoed dan ook dat het een deel is van een palenscherm dat de bewoonde terp moest beschermen tegen afkalven. Of van een prijsgegeven dijk. De terpen zelf zijn lang geleden gesloopt, dus daarvan kan het niet zijn."

Rijkswaterstaat laat de andere archeologische houten resten met rust als ze het werk aan de dijk niet in de weg zitten. Onder water blijven ze volgens de dienst het best bewaard. Inwoners van Marken kunnen de planken en de paal die boven water zijn gehaald later dit jaar tijdens een informatiebijeenkomst komen bekijken.