Landbouwministers willen dat Brussel meer doet om boeren tegemoet te komen

• Sarah Bürmann

  redacteur Binnenland

Landbouwministers van alle EU-lidstaten zaten vandaag om tafel in Brussel om te praten over verdere versoepelingen voor boeren. Onder druk van de aanhoudende boerenprotesten en de aanstaande Europese verkiezingen wil de politiek de protesterende boeren tegemoetkomen. Kan de politiek de boerenprotesten nog sussen?

In Brussel wordt het inmiddels een crisissituatie genoemd: de problemen waar de landbouw in de hele Europese Unie mee te maken heeft. De problemen zijn niet in elke lidstaat hetzelfde, maar er zijn wel overeenkomsten: ingewikkelde regels en te lage opbrengsten voor hun producten.

"We hebben deze landbouwraad speciaal ingelast vanwege de zorgen die er leven bij de boeren", zegt demissionair landbouwminister Adema. "Die zorgen uiten zich ook in de boerenprotesten." Adema doelt op de demonstrerende boeren in Brussel, die een spoor van vernieling achterlieten.

Voor de chaos die protesterende boeren aanrichtten, heeft Adema geen goed woord over, maar de zorgen van boeren in heel Europa vindt hij terecht.

Adema en zijn collega's uit andere EU-lidstaten bespraken vandaag de voorstellen van de Europese Commissie om boeren tegemoet te komen. De plannen moeten leiden tot minder administratieve lasten voor boeren.

Protesterende boeren hebben banden in brand gestoken voor gebouwen van de Europese Unie:

Het verminderen van administratieve rompslomp is erg welkom, zegt boerenorganisatie LTO Nederland in een reactie aan de NOS. Maar Nederlandse boeren zijn daar niet direct mee geholpen, want "het gaat vooralsnog om verkenningen en adviezen". Dat is nog geen concrete oplossing waar de Nederlandse boer wat aan heeft. Volgens de organisatie zou het wel helpen als de boeren groen licht kregen om dierlijke mest om te zetten in kunstmest.

Dat wil ook boerenactiegroep Agractie. Doordat boeren dit jaar minder mest mogen uitrijden over hun land, zitten ze met een groot overschot. Ook wil Agraractie dat de Natura 2000-gebieden worden aangepast.

Meer nodig

De landbouwministers van de 27 lidstaten zijn blij met de voorstellen van de Europese Commissie, maar vinden dat er meer nodig is, omdat de administratieve lasten maar een deel van het probleem zijn.

Zo hebben boeren last van strenge milieuwetgeving en sluiten veel regels niet goed aan op de praktijk op het boerenerf, zei de Belgische landbouwminister na afloop van het overleg. Ook zijn er zorgen over concurrentie van buiten de EU en de gevolgen van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne voor de landbouw.

Om ook die problemen op te lossen, kwamen de landbouwministers zelf met ideeën. Ze dienden meer dan 500 plannen in, die volgens hen kunnen helpen om de boeren te ontlasten.

Nederland vroeg om meer flexibiliteit voor boeren en toestemming om dierlijke mest om te zetten in kunstmest, wat de boerenorganisaties ook bepleiten. Adema wil ook dat Nederland meer vrijheid krijgt om regels op een eigen manier in te voeren. "Nederland is echt anders dan Spanje, Italië of Duitsland. We willen het op onze eigen manier doen."

Maatregelen van tafel

Onder druk van boerenprotesten haalde de Europese Commissie eerder al maatregelen van tafel. Zo hoeven boeren hun pesticidegebruik niet meer te halveren voor 2030 en is het plan om agrarische grond verplicht braak te laten liggen, uitgesteld.

Greenpeace stelt dat het terugtrekken van de voorstellen de situatie van de boeren alleen maar verder verslechtert. Groene wetgeving de schuld geven van de crisis is misleidend en zet het voortbestaan van boeren op het spel, vindt de organisatie. "Het leidt bewust de aandacht af van de onderliggende oorzaken van de problemen waarmee boeren te maken hebben en maakt hun situatie erger totdat alleen de grootste boerderijen overblijven."

Daar sluit Johan Vollenbroek van Mobilisation for the Environment, bekend van de stikstofrechtszaken tegen de Nederlandse overheid, zich bij aan. "De huidige ontwikkelingen in Brussel drijven boeren alleen maar verder het moeras in", zegt hij. Hij vindt dat er Europees landbouwbeleid nodig is dat inzet op meer plantaardig voedsel en aandacht heeft voor klimaat en biodiversiteit.

Moeilijk balanceren

Voor de lidstaten is het moeilijk balanceren tussen het helpen van boeren en het beschermen van natuur en klimaat. Bronnen in Brussel laten weten dat oostelijke lidstaten de natuur-, water- en klimaatdoelen het liefst overboord gooien, terwijl Nederland en andere lidstaten niet zo ver willen gaan.

Die doelen halen is ook in het belang van Europese boeren, want "zij hebben veel last van droogte, vernatting en overstromingen", zegt Adema. "De doelen blijven overeind staan, maar de weg om die doelen te bereiken moet wel worden aangepast."

Wat de boer concreet gaat opschieten met de vandaag besproken plannen is nog niet duidelijk. De landbouwministers hebben de Commissie opgeroepen om terug te gaan naar de tekentafel om met meer en verdergaande oplossingen te komen.