Hoop op doorstart meubelmaker: 'Waar Pastoe voor staat moet behouden blijven'

"Pastoe heeft zichzelf steeds heruitgevonden, ik hoop natuurlijk dat het ook nu weer het geval zal zijn." Designexpert Anne van der Zwaag verwacht niet dat een faillissement na 110 jaar echt het einde betekent van het iconische meubelbedrijf. Het bedrijf bezweek gisteren onder de schuldenlast, maar hoopt op een doorstart.

Van der Zwaag werkte in 2013 nog mee aan een jubileumtentoonstelling in de Kunsthal in Rotterdam ter ere van het eeuwfeest. "Ik ben blij dat we het zo groot hebben gevierd, want daarmee stond het weer op de kaart. Het was echt een hype op Marktplaats. Er zijn veel mensen in de designwereld die Pastoe een warm hart toedragen, dus ik ben eigenlijk heel optimistisch."

Pastoe werd in 1913 opgericht als de Utrechtsche Machinale Stoel- en Meubelfabriek. Na de Tweede Wereldoorlog ging het de strijd aan met het zware Nederlandse interieur vol massief eikenhout, bloemetjesgordijnen en een smyrnakleed op tafel. Het introduceerde Amerikaanse en Zweedse lichtheid met moderne materialen.

"Ontwerper Cees Braakman werd in die tijd bijvoorbeeld beïnvloed door de Amerikaan Eames en de Finse Aalto, die heel eigentijds waren, ingetogen met een klare lijn. Door materialen als multiplex en berkenfineer te introduceren bepaalde hij met Pastoe het beeld in het Nederlandse interieur", vertelt Van der Zwaag.

Wederopbouw

De stijl sloot naadloos aan bij de kleinere woningen van de wederopbouw. Simpel, flexibel. Geen ameublement dat een leven lang op dezelfde plaats bleef, maar eenvoudige en flexibele stukken die met de smaak en levensfase van de consument mee veranderden. Zo had Pastoe de minimalistische draadstoel of een modulair kastsysteem dat de gebruiker zelf kon samenstellen.

In de jaren die volgden bleef Pastoe toonbeeld van strak Dutch design. Een generatie later volgde bijvoorbeeld de A'dammer van Aldo van den Nieuwelaar, een rolluikkast waar liefhebbers van vintage honderden euro's voor over hebben. De producten werden smaakvol in de markt gezet met het werk van fotografen en ontwerpers als Ed van der Elsken, Cas Oorthuys en Dick Bruna.

De curator zegt tegen RTV Utrecht dat het merk nog altijd populair is, maar tijdens de coronacrisis de productiekosten stegen en materiaal slecht leverbaar was. Mensen kochten wel kasten, maar het bedrijf moest ze vervolgens teleurstellen. Vooral een belastingschuld zou Pastoe nu opbreken.

Van der Zwaag denkt dat daarnaast het gebrek aan innovatie het merk fataal is geworden. "Er is de afgelopen 10 à 20 jaar enorme concurrentie gekomen. Dat betekent dat je moet blijven innoveren: nieuwe ontwerpers, nieuwe producten, nieuwe technieken. Innovatie is wat Pastoe altijd overeind heeft gehouden, maar die enorme drive om te vernieuwen was er niet meer."

Daarnaast noemt Van der Zaag het gebrek aan marketing funest. "De communicatiestrategie was altijd van hoog niveau. Geweldige fotografie, fantastische vormgeving, tekstueel piekfijn in orde. Pastoe liep echt voorop. Dat is de laatste jaren in de vergetelheid geraakt. Maar in deze periode vol visuele prikkels en online marketing kun je dat dus niet laten liggen."

Doorstart?

Volgens de curator zijn er meerdere partijen geïnteresseerd in het merk. De kans op een doorstart is dus aanwezig. Van der Zwaag zegt al met belangstellenden te hebben gesproken en hoopt dat haar enthousiasme eraan kan bijdragen.

"Alleen hoop ik echt dat het geen cherrypicking wordt, dat alleen de hardlopers of allerbekendste ontwerpers behouden blijft. Waar Pastoe voor staat moet behouden blijven, dat bijzondere dat het merk heeft gemaakt tot wat het is."