'Europese landen zijn mentaal niet klaar voor invasie’
Waar hij het vorig jaar nog via een scherm deed, sprak de Oekraïense president Zelensky dit jaar wel persoonlijk de zaal toe op de veiligheidsconferentie in München. Zijn oproep: zijn land heeft meer wapens nodig. Maar er was ook ruimte voor een les.
"In Oekraïne waren we in 2014 niet voorbereid op de bezetting van de Krim en delen van de Donbas", aldus Zelensky. "Acht jaar later waren we langzaam ingesteld op agressie. Niet alleen met wapens, maar ook psychologisch."
Dat ziet er in andere Europese landen op dit moment heel anders uit, aldus de president. "Ik denk dat geen land in Europa nu voorbereid is op een invasie. Wij zijn niet beter dan jullie. Wij hebben jaren aan voorbereiding gehad."
Europa op eigen benen
Nu de essentiële steun van de VS aan de NAVO met Donald Trump als mogelijke aankomende president wankelt, is een van de hoofdvragen van de conferentie in München hoe Europa zich kan voorbereiden om meer op eigen benen te staan.
Zelensky ging daarop ook in. "Mogelijk gaat Europa een tijd tegemoet dat de beslissing om artikel 5 van het NAVO-verdrag in te schakelen niet meer in Washington, maar in Europese hoofdsteden genomen moet worden." Daarmee verwees hij naar het fundamentele principe van de NAVO dat een aanval op één lidstaat, een aanval op allen is.
Eerder zei hij al dat als bondgenoten niet langer samen optrekken tegen Rusland, Poetin later ook de Baltische staten en Polen zal binnenvallen. "Psychologisch, wat informatie betreft en ook in de media hebben jullie de bevolking niet voorbereid", zei hij tegen de zaal vol regeringsleiders, ministers en hoge militairen.
"Hij heeft daar absoluut een punt", beaamde demissionair premier Mark Rutte, die zelf deelnam aan een discussie over de opbouw van militaire samenwerking, na afloop in de hal van de conferentie.
Toen Rutte en Zelensky elkaar de hand schudden, vroeg Nieuwsuur hoe de Oekraïense president denkt over de mogelijke nieuwe baan van Rutte:
"In Nederland zouden we het ons heel moeilijk kunnen voorstellen dat er daadwerkelijk een invasie is. En tegelijkertijd: het gebeurt al. Niet een letterlijke invasie, maar we hebben al te maken met cyberaanvallen, met misinformatiecampagnes. Dus er gebeurt al heel veel", aldus Rutte.
Toch is de steun voor Oekraïne in Nederland 'maximaal', benadrukte hij. "Wij voelen dat onze waarden op het spel staan, en ook uiteindelijk onze veiligheid. Dus we zijn ons in ieder geval bewust van het belang van die steun aan Oekraïne."
Defensiebudget
Dat het Nederland desondanks tot nu toe niet gelukt is om 2 procent van het bbp aan defensie uit te geven, het minimum dat NAVO-landen samen hebben afgesproken, is volgens de demissionair premier omdat het om hele ingewikkelde politieke afwegingen vraagt. "Je moet de overheidsfinanciën op orde houden, het gaat om vele miljarden." Wel wees hij erop dat Nederland inmiddels wel "op of in de buurt van" de 2 procent zit.
Had hij er zelf eerder meer aan kunnen doen om dat doel sneller te bereiken? "Misschien hadden we dat eerder moeten doen. Ja, daar ben ik kritisch op. Maar ik vraag er wel begrip voor dat we in de grote crisis van 2010, 2011, 2012, overal moesten bezuinigen. Dat was toen onvermijdelijk."
Wat Rutte betreft is de Nederlandse bevolking bereid om zelfs 4 procent uit te geven aan defensie, een cijfer dat demissionair minister Ollongren van Defensie deze week als scenario schetste. "Waar zij naar keek was: wat als Amerika niet meer meedoet? Maar ik zie dat, en zij trouwens ook, niet gebeuren. Het is ook in het belang van Amerika dat ons deel van Europa vrij blijft. En Amerika loopt een heel groot veiligheidsrisico, als wij onder de invloed zouden komen van Rusland."
Mocht het desondanks nodig zijn, dan zouden Nederlanders hun portemonnee willen trekken. "Geen enkele twijfel over. We zijn misschien wel het meest welvarende land ter wereld op dit moment. In ieder geval in de top drie, vier. Geen werkloosheid, lage staatsschuld. Mensen realiseren zich dat als je dat wilt houden, je ook bereid moet zijn om daarin te investeren. Ik heb daar geen twijfel over."
