VN-hulporganisatie voor Palestijnen in opspraak: dit is UNRWA en dit is er aan de hand
In de oorlog tussen Israël en Hamas is VN-hulporganisatie UNRWA ineens onderwerp van discussie. Medewerkers van de organisatie, die onpartijdig zegt te zijn, zijn mogelijk betrokken geweest bij de aanval van Hamas op 7 oktober. Nederland en andere Westerse landen hebben de financiering opgeschort.
Wat is de UNRWA precies?
De UNRWA is een hulporganisatie van de Verenigde Naties die zich richt op Palestijnse vluchtelingen in het Midden-Oosten. De organisatie werd in 1949 opgericht, een jaar na de Nakba, het Arabische woord voor catastrofe. In dat jaar werden honderdduizenden Palestijnen verdreven of sloegen op de vlucht na de vorming van de staat Israël.
Veel Palestijnen in Gaza zijn bezorgd over de financiering die nu is opgeschort:
De UNRWA verstrekt humanitaire hulp, onderwijs, gezondheidszorg en sociale voorzieningen. Dat gebeurt vooral in de Gazastrook, maar de organisatie helpt ook op de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem.
Daarnaast heeft de organisatie ook activiteiten in Jordanië, Libanon en Syrië. In totaal werken er ruim 30.000 mensen voor, onder wie veel Palestijnse vluchtelingen.
Waarom is de UNRWA in opspraak geraakt?
Vrijdag maakte de UNRWA bekend informatie van Israëlische autoriteiten te hebben gekregen dat medewerkers betrokken waren bij de terreuraanslagen van Hamas tegen Israël op 7 oktober. De UNRWA liet weten dat er een onderzoek is begonnen naar de medewerkers "om de waarheid boven tafel te krijgen". Onduidelijk is wat de rol van de medewerkers bij de aanslagen zou zijn geweest.
UNRWA-baas Philippe Lazzarini zei ook de contracten van de betrokken medewerkers direct te hebben ontbonden "om de levering van humanitaire hulp niet in gevaar te brengen". Het onderzoek loopt nog.
Wat zijn de reacties?
Kort na de verklaring van Lazzarini maakte het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken bekend dat het de financiering aan de UNRWA tijdelijk stopzet. Ook uitte de VS, veruit de grootste donateur, zijn bezorgdheid en benadrukte het belang van een diepgaand onderzoek.
In de dag die volgde besloten veel meer landen hun financiering aan de UNRWA op te schorten. Onder meer Duitsland (als op een na grootste donateur), Australië, Canada, Finland, Verenigd Koninkrijk en Italië. Ook Nederland heeft gisteren besloten om voorlopig geen nieuwe betalingen meer te doen.
Demissionair minister Van Leeuwen voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking zei: "De aanklacht is dat met VN-geld, met ons geld, de aanslag is gepleegd op 7 oktober."
UNRWA-baas Lazzarini verklaarde gisteren geschokt te zijn dat landen hun financiering opschorten. Hij roept ze op om hun beslissing te heroverwegen.
Ook secretaris-generaal van de Verenigde Naties Antonio Guterres heeft regeringen gevraagd om de VN-hulporganisatie te blijven steunen.
"Tienduizenden mannen en vrouwen die voor de UNRWA werken, die zich dagelijks in de gevaarlijkste situaties bevinden, mogen hier niet door worden gestraft", zei Guterres. "Hoewel ik de zorgen van de regeringen begrijp doe ik een krachtig beroep om de continuïteit van de UNRWA-operaties te garanderen." Guterres verzekerde dat de betrokken werknemers ter verantwoording worden geroepen.
De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken heeft Lazzarini opgeroepen af te treden. Ook heeft Israël meer landen opgeroepen hun financiering te stoppen. De Israëliërs hebben al langer kritiek op de UNRWA. Israël beschuldigt de organisatie van anti-Israëlische opruiing. Premier Netanyahu probeerde eerder om de UNRWA samen te voegen met andere VN-hulporganisaties om zo de invloed van de Palestijnen bij de hulpverlening in te perken.
Wat is het effect van het opschorten van de financiering?
De UNRWA is voor haar financiering voor bijna 90 procent afhankelijk van donateurs. De organisatie heeft een begroting van meer dan 1 miljard euro, vooral dankzij de VS en landen van de EU. Nu die financiering grotendeels is gestopt heeft UNRWA-chef Lazzarini gewaarschuwd dat de organisatie dreigt te moeten stoppen.
Er loopt inmiddels een intern onderzoek naar twaalf medewerkers. Negen van hen zijn ontslagen, een is overleden en van twee anderen is de identiteit nog niet vastgesteld. Hoe lang het onderzoek duurt is niet bekend.
Vooral de Amerikaanse weigering nog geld te geven, kan op termijn een groot probleem worden. In 2022 droegen de Amerikanen meer dan 300 miljoen euro bij aan de UNRWA.
Hoe reageren de Palestijnen zelf?
Hamas en Palestijnse topambtenaren hebben kritiek geuit op het besluit van de landen om hun financiering op te schorten. Ze roepen op om de beslissing per direct terug te draaien, omdat het een groot risico met zich meebrengt. Ook roept Hamas de landen op om "niet toe te geven aan de chantage en dreigementen van Israël".
Ook leider Hussein Sheikh van de PLO, de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie, heeft de landen opgeroepen het besluit om de financiering voorlopig te beëindigen terug te draaien.
