"Dit is wat er gebeurt als je twee Kamers hebt." NSC-leider Omtzigt zei het gisteravond droogjes en ogenschijnlijk kalm. Het was een uur na de voor velen toch verrassende aankondiging dat de VVD-fractie in de Eerste Kamer, in tegenstelling tot de Tweede Kamerfractie, de spreidingswet gaat steunen.
De opvang van asielzoekers moet eerlijker worden verdeeld, betoogde VVD-senator Kaljouw, en haar fractie wil de "bestuurders, Ter Apel, het COA en de IND niet in de steek laten".
In de verkiezingscampagne, maar ook in de Tweede Kamer, volgde de VVD een andere lijn. De VVD nam toen afstand van de spreidingswet. Die zou gemeenten dwingen tot opvang en niet bijdragen het terugdringen van de instroom.
Vlak voor kerst kwam VVD-leider Yesilgöz - tot verontwaardiging van een deel van de Tweede Kamer - zelfs met een oproep aan de Eerste Kamer om de behandeling van de wet uit te stellen. Een voorstel dat steun kreeg van PVV, BBB én NSC, partijen waarmee de VVD momenteel om tafel zit om te praten over een nieuw kabinet.
Maar de Eerste Kamer legde die oproep terzijde en behandelde het wetsvoorstel wel. In die Kamer kondigde de voltallige VVD-fractie gisteravond aan de wet van demissionair staatssecretaris Van der Burg, die namens de VVD in het kabinet zit, te gaan steunen.
'Verraad'
Verraad, noemde JA21-Eerste Kamerlid Nanninga het gisteravond. "Een draai die niet niets is", zei PVV-senator Van Hattem. "Mijn hemel", reageerde PVV-leider Wilders op X. "Ik ben geschokt", zei hij later tegen de NOS.
Omtzigt gebruikte die woorden allemaal niet en hield het bij een feitelijke analyse. "Het is de bedoeling dat elke Kamer zijn eigen afweging maakt en dit gebeurt dan wel eens", zei hij gisteravond tegen de verzamelde pers in het Kamergebouw. Op vragen over de betekenis voor het vervolg van de onderhandelingen ging hij niet in.
Ook BBB-leider Van der Plas zei even later dat dat soort vragen "nu niet aan de orde" zijn. Wel wilde ze over de wet nog een keer kwijt dat ze er nog steeds niets van moet hebben. "Je krijgt nu in elke gemeente in ons land een Ter Apel." De BBB-fractie in de Eerste Kamer zal volgens haar volgende week "gewoon tegen de wet stemmen".
Voor de wet maakt dat niet meer uit. Die krijgt dus volgende week een meerderheid. Staatssecretaris Van der Burg is "erg opgelucht" dat de spreidingswet nu toch door kan gaan. "Ik heb er best wel hard aan getrokken", zei hij na het tweedaagse debat in de Eerste Kamer.
GroenLinks-PvdA -leider Timmermans spreekt van een "verstandig" besluit van de VVD. D66-leider Jetten vindt het "het beste voor het land". En ook in gemeenten en veiligheidsregio's zijn positieve reacties.
Vervolg formatie
De vier formerende partijen vervolgen later deze ochtend hun gesprekken over de vorming van een nieuw kabinet. Voor alle vier de partijen is beperking van de migratie een belangrijk punt. Juist daarom, zo betoogde VVD-Kamerlid Kaljouw gisteren in de Eerste Kamer, is er nu bij haar VVD-fractie meer vertrouwen in de komst van maatregelen dat die instroom beperkt gaat worden. En dat heeft meegespeeld om dan ook voor een wet voor eerlijke spreiding te stemmen.
Maar of de andere partijen bij de formatie en kiezers dat ook zo zien, is de vraag. Legt deze uitkomst dan toch niet een grote druk op de onderhandelingen? Is de positie van VVD-leider Yesilgöz niet heel ingewikkeld geworden? Van der Plas zei gisteravond niet te weten "hoe haar positie nu is". Dat vond ze "aan de VVD".
De gesprekken gaan in elk geval "zeker verder", aldus de BBB-voorvrouw gisteravond. "We hebben ik weet niet hoeveel problemen op te lossen." Ze zei niet te weten hoe het met de anderen zit maar "ik zit er morgen gewoon".
De VVD in de Eerste Kamer maakte gisteren bekend voor de spreidingswet te stemmen. Daar kwam ook kritiek op;
