Vrieskou grote onzekere factor in eerste voorverkiezingen VS
Het is de stilte voor de sneeuwstorm. In Des Moines is het kwik gedaald tot -25 graden Celsius, maar door de ijzige wind is de gevoelstemperatuur -40. Gestrande auto's in de berm en een enkele auto over de kop verraden dat niet alle wegen in de hoofdstad van Iowa even goed bestrooid zijn.
In deze landbouwstaat in het midwesten mogen kiezers traditioneel als eerste hun voorkeur uitspreken over wie de Republikeinse presidentskandidaat moet worden. In de voorverkiezingen zijn alle ogen gericht op oud-president Donald Trump, die ver bovenaan staat in de peilingen. Zijn tegenstanders proberen zijn achterban tot op het laatste moment van hem los te weken, maar het ijzige weer maakt campagne voeren erg moeilijk.
Onder deze omstandigheden doet gouverneur Ron DeSantis van Florida een van zijn laatste pogingen om kiezers aan zijn kant te krijgen. Misschien tegen beter weten in. Hij heeft de steun van de gouverneur van Iowa, alle 99 counties van de staat bezocht en een leger aan betaalde krachten en vrijwilligers gemobiliseerd. Daardoor stond hij lange tijd tweede in de peilingen, maar nu lijkt hij te zijn ingehaald door oud-VN ambassadeur Nikki Haley.
Volgens DeSantis moet je de "neppeilingen" niet geloven: "We blijven doorvechten. Donald Trump doet mee voor zichzelf, Nikki Haley doet mee voor haar geldschieters, ik doe mee voor jullie", buldert hij in het campagnehoofdkwartier.
Deze Republikeinse kiezers in Iowa dubben nog over welke kandidaat het tegen Biden op moet nemen:
Op een uur rijden van Des Moines ligt Pella. De molen, het klokkenspel en de gracht zijn bedolven onder een dik pak sneeuw. Het stadje werd in 1847 gesticht door de Nederlandse dominee Hendrik Scholte en dat Hollandse erfgoed houden ze overal in ere. Bij de bakker liggen banketstaven en de snackbar verkoopt bitterballen. Even verderop komt elke dag een groep mannen in een koffiehuis bij elkaar om over politiek te praten en iedereen is conservatief.
Mike Morgan vindt dat het tijd is voor een kandidaat die de tegenstellingen in de samenleving vermindert: "Ik ga voor Nikki Haley, ze is een van de weinige kandidaten die niet zo polariserend zijn." Zijn vriend Ted Zylstra denkt juist dat Trump opnieuw president moet worden. "Hij heeft niet de kans gekregen om met zijn goede ideeën het land vooruit te helpen. Vanaf het begin had de gevestigde orde het op hem voorzien."
Zylstra noemt zichzelf een conservatieve christen en dat is een belangrijke groep kiezers in Iowa. Bij eerdere voorverkiezingen gingen die voor de kandidaat die zich profileerde als de meest conservatief-christelijke politicus, zoals senator Ted Cruz in 2016, die toen nog Trump wist te verslaan. Maar door vier jaar beleid van de Make America Great Again-president en de benoeming van conservatieve rechters in het Hooggerechtshof is dit kiezersblok flink opgeschoven naar Team Trump.
Bronzen plak
Dat maakt de strijd om de tweede plaats ineens een gevecht op politiek leven en dood. Die kandidaat kan met de media-aandacht en donaties nog voldoende zuurstof krijgen om het vol te houden in de race. Het grote verschil tussen DeSantis en Haley is dat zij veel meer inzet op de volgende voorverkiezingen, in New Hampshire en haar thuisstaat South Carolina. Een bronzen plak in Iowa is voor haar geen ramp, maar voor DeSantis is het waarschijnlijk de doodsteek.
Haley, die nog als VN-ambassadeur werkte onder Trump, ontpopt zich nu als zijn belangrijkste tegenstander. Vooral Republikeinen die klaar zijn met Trump vanwege de juridische schandalen en zijn rol in de Capitoolbestorming op 6 januari 2021 kiezen voor haar. Trump voelt de dreiging en haalt op zijn laatste rally in Iowa hard uit: "Nikki Haley wordt gesteund door krachten die erop uit zijn de MAGA-beweging te vernietigen. Dit is jullie kans om de ultieme overwinning te behalen op de leugenaars, valsspelers en de boeven."
In Iowa houden ze een zogeheten caucus, een ingewikkeld systeem waarin kiezers bijeenkomen in scholen, gymzaaltjes en kerkgebouwen. Na een korte toespraak wordt er gestemd in de ruim 1600 locaties en worden die uitslagen per locatie doorgegeven aan de Republikeinse Partij. Vier jaar geleden verliep dit proces rampzalig voor de Democraten, die door technische problemen de uitslag pas dagen later bekend konden maken.
Nu lijken de weersomstandigheden voor de grootste problemen te zorgen. De sneeuwstormen en de ijzige temperaturen hebben alle verkiezingsplannen overhoop gegooid. Veel vrijwilligers die deur tot deur gingen, kwamen niet verder dan de stoep door de berg sneeuw en de meeste campagnebijeenkomsten zijn afgelast of haastig veranderd in virtuele praatsessies,
Als Trump in dit winterweer nog steeds overtuigend weet te winnen, weten we ook hoe gemotiveerd zijn achterban is om hem opnieuw naar het Witte Huis te sturen.
