Hoe een Ierse brouwerij ’s werelds oudste alcoholische drank nieuw leven inblaast
Zorgvuldig licht de Ierse brouwer Denis Dempsey het deksel van een groot, blauw vat. Het is tot de rand toe gevuld met geurige honing. Donkerbruin van kleur en zo dik als appelstroop.
"Dit is Spaanse boshoning", legt Dempsey uit. "In Ierland hebben we niet zoveel honing, want het regent en waait vaak. Honingbijen houden niet van wind en nattigheid. Bovendien is in Ierland veel van de natuurlijke leefomgeving voor bijen verdwenen door ontbossing."
Tegen een wand van zijn brouwerij staan zeven roestvrijstalen vaten met een inhoud van duizenden liters. Hierin vindt het productieproces plaats. Meng 300 kilo honing met 700 liter water en voeg er wat gist aan toe. Laat het een paar weken rijpen en voilà, je hebt 's werelds oudste alcoholische drank: 'mead'.
Mead (in het Nederlands mede) bestaat al duizenden jaren en werd over de hele wereld gedronken. Wetenschappers hebben sporen van deze honingdrank gevonden in 8000 jaar oud aardewerk uit China.
Dorstige jager-verzamelaars
Het was waarschijnlijk de allereerste alcoholische drank die mensen dronken, simpelweg omdat het voorkwam in de natuur. Dempsey: "In wilde bijenkorven die natregenden, mengde water zich met honing en natuurlijke gist. Zo begon het spontaan te fermenteren. Dorstige jager-verzamelaars moeten dit zijn tegengekomen."
In Ierland maakten ze waarschijnlijk voor het eerst kennis met mead met de komst van het christendom. Monniken kenden de techniek van zowel het bijenhouden als het maken van alcohol. Omdat honing zo kostbaar was, was het vooral een drank van de elite. Na de Middeleeuwen, toen het goedkopere suiker meer en meer honing verving als belangrijkste zoetstof, raakte het langzaam uit gebruik in Europa.
Mead heeft diepe wortels met de Iers-Keltische cultuur en geschiedenis. In het oostelijke graafschap Meath ligt de Hill of Tara, een van de belangrijkste historische en mystieke locaties van het eiland. Er liggen prehistorische grafheuvels en overblijfselen van gebouwen die duizend jaar teruggaan tot de Nieuwe Steentijd. Het beroemdste monument is de Stone of Destiny, waar volgens de overlevering de koningen van Ierland werden gekroond.
Op de heuvel liggen ook de resten van de Teach Miodhchuarta, oftwel de 'Grote Zaal van Mede'. Het was een feestruimte voor wel duizend gasten, waar een grote houten kelk met twaalf liter mead de zaal rondging om te delen tijdens ceremonies.
Boven op deze historische heuvel kregen Kate en Denis Dempsey hun inspiratie voor mede. In 2016 richtten ze in de schilderachtige Ierse kustplaats Kinsale een brouwerij op waarmee ze eeuwenoude techniek nieuw leven inbliezen. Het was voor het eerst in 200 jaar dat er weer mead werd gemaakt op Ierse bodem.
Honing en water vormen de basiselementen, maar met uiteenlopende soorten honing en vruchten kunnen je eindeloze mede-variaties creëren. Zo produceren Kate en Denis de Wild Red Mead, waaraan zwarte bessen en kersen zijn toegevoegd. Met een alcoholpercentage van 12 procent heeft deze dieprode mede wat weg van een semidroge rode wijn. De Atlantic Dry Mead is juist licht van kleur en heeft een frisse citrussmaak, omdat die gemaakt is van honing van sinaasappelbloesem uit Valencia.
Los van de rijke smaak is de heropleving van mede volgens Denis het gevolg van een combinatie van factoren. "Drankliefhebbers zijn steeds meer geïnteresseerd in kleine, regionale dranken in plaats van de grote commerciële merken. Het is ook een gevolg van groeiende belangstelling voor Keltische cultuur en geschiedenis dankzij populaire tv-programma's als Game of Thrones."
Internationale prijzen
Tot enkele jaren geleden was de honingdrank slechts op kleine schaal te vinden in Ierland. Tegenwoordig ligt het in honderden supermarkten en slijterijen in de schappen. Kate en Denis Dempsey hebben meerdere internationale prijzen gewonnen. In 2022 riep de Ierse bond van voedselrecensenten hun brouwsel uit tot 'Drank van het Jaar'. Volgens een culinaire journalist hoort mead nu thuis in het rijtje van klassieke Ierse dranken: Guinness, Baileys, whiskey en mead.
Ook de elitestatus van mede is in ere hersteld. Denis Dempsey vertelt de anekdote met een glimlach. "Bij presidentiële bezoeken wordt nu mead geschonken, zoals bij het staatsbezoek van president Biden aan Ierland. Als het goed genoeg is voor de Amerikaanse president, is het goed genoeg voor de meeste mensen."