Hoe AI dit jaar het onderwijs opschudde en de zorg werk uit handen nam
Het gebeurt niet zo vaak dat een technologie in een jaar tijd complete beroepen op z'n kop zet óf juist de potentie voor de komende jaren laat zien. 2023 was het jaar waarin heel veel mensen de kracht van kunstmatige intelligentie (AI) gingen inzien.
In dit artikel lees je over de ervaringen én verwachtingen van drie mensen die ieder op hun eigen manier dit jaar veel met AI te maken hadden: een docent Nederlands, een fotograaf en een medisch onderzoeker.
'Leerlingen leren eerder minder dan meer'
De eerste keer dat docent Nederlands Bregje Cobussen met ChatGPT te maken kreeg tijdens de les, was toen een leerling uit 4 havo een originele opening van een toespraak moest schrijven en voordragen. "En die begon te praten in taal die ik nog nooit uit zijn mond had horen komen. Ik zei: wat betekent dat woord?" Zijn veelzeggende antwoord: dat weet ik niet.
ChatGPT wordt inmiddels veel ingezet door haar leerlingen. Bregje Cobussen heeft er lang niet altijd zicht op, maar herkent vaak wel duidelijk het verschil met een zelfgemaakte tekst. "ChatGPT produceert over het algemeen teksten die zijn geschreven op een niveau dat de leerlingen niet aankunnen."
Het leidt tot gemakzucht in de klas, ziet ze. "Als ze dan opdrachten moeten uitvoeren waar weinig controle op zit en die niet becijferd worden, dan gaan die gewoon even snel door ChatGPT heen. Het enige wat ik kan doen om dat in de gaten te houden is rondlopen en kijken wat ze op hun beeldscherm hebben. Maar als ik linksachter sta, zie ik niet wat rechtsvoor gebeurt."
Als docent past ze gedurende het jaar het lesprogramma wel een beetje aan. "Maar met zoiets als AI hebben we natuurlijk geen rekening gehouden." Bovendien ligt de toetsing al vast. "Dus ik denk dat het komende jaar echt wel in het teken staat van het feit dat het er is en van de vraag hoe we het kunnen gebruiken in ons eigen voordeel."
Het is zoeken naar de balans tussen de voor- en nadelen, zegt Cobussen. "Het levert ons tot nu toe veel extra werk op, terwijl de leerlingen vooralsnog eerder minder dan meer leren."
'Je hoeft niet meer naar Antarctica voor een shoot'
Waar voor een docent Nederlands tekst centraal staat, is dat voor Brenda de Vries beeld. Bij haar zet niet ChatGPT de boel op z'n kop, maar afbeeldingengenerator Midjourney. "Voor mij was het alsof ik terugging naar de donkere kamer. Je legt dan een plaatje in de chemie dat langzaam omhoog komt. Bij Midjourney krijg je vier plaatjes die ook langzaam omhoog komen."
De Vries maakte pas in maart kennis met door AI gegenereerd beeld, maar toch heeft het haar werk al fundamenteel veranderd. Ze werkt voornamelijk in de reclamewereld. "Je hoeft niet meer naar Antarctica om een shoot op Antarctica te doen." Generatieve AI maakt in feite geavanceerd knip-en-plak-werk mogelijk dat er steeds echter uitziet.
Ze benadrukt wel dat dit heel anders is dan journalistiek of documentair werk, waar echtheid belangrijk is. Want, zo zegt ze, in de reclamefotografie werd al heel veel aangepast en is echtheid al langer niet zo belangrijk.
In minder dan een jaar heeft ze het gegenereerde beeld steeds realistischer zien worden. "Er is nu een manier om heel realistische wenkbrauwen aan mensen te geven, een heel realistische lichtval te creëren of een realistische textuur aan hun huid te geven."
'AI kan werklast in de zorg halveren'
Colin Jacobs werkt als medisch onderzoeker bij het Nijmeegse Radboudumc vooral met predictive AI. Ofwel, een systeem dat iets voorspelt.
"Ik kijk naar afwijkingen in de longen en probeer de kans in te schatten dat wat wij zien daadwerkelijk longkanker is of bijvoorbeeld een litteken of iets anders." En in dat proces kan AI helpen.
Jacobs ziet daarbij ook een rol weggelegd voor de technologie achter tools zoals ChatGPT. "Die kan gebruikt worden om radiologierapporten te doorgronden en samen te vatten. En dat kunnen wij weer gebruiken voor het doorontwikkelen van onze systemen."
Hij werkt bij de afdeling radiologie, waar AI nu wordt gebruikt om borstfoto's te analyseren. "Je kunt het zien als de tweede lezer, naast de radioloog." En dat blijkt goed te werken. "Er zijn verschillende studies die laten zien dat de prestaties vergelijkbaar zijn met die van een radioloog."
Jacobs verwijst naar een groot onderzoek in Zweden waar een van de twee radiologen is vervangen door AI. "Die studie heeft laten zien dat de kankerdetectie even goed was en dat de werklast bijna is gehalveerd." Dat is dan ook zijn grote hoop voor de toekomst: dat door AI de kosten lager worden en de werkdruk in de zorg naar beneden gaat.
