Oekraïne viert voor het eerst kerst op 25 december, al is niemand in feeststemming
Voor het eerst viert Oekraïne kerst op 25 december, net als op de meeste plekken in Europa gebeurt. Voorheen vierde het land het orthodoxe kerstfeest in januari, tegelijk met Rusland. Met die traditie wordt nu radicaal gebroken.
President Zelensky tekende in juli een wet die bepaalt dat de officiële feestdag voor Kerstmis 25 december is. Ook vorig jaar vierden veel Oekraïners al kerst op deze datum, nadat de Oekraïense orthodoxe kerk vieringen op 24 en 25 december had toegestaan.
"Vandaag zijn alle Oekraïners samen", zei Zelensky over de nieuwe datum in zijn kersttoespraak. "We vieren allemaal Kerstmis, op dezelfde dag, als een grote familie, als een verenigd land."
(Kerst)licht
Overal in Oekraïne zie je nu bomen met kerstverlichting. De luchtverdediging schiet vrijwel alle Russische raketten en drones uit de lucht. Daarom brandt in tegenstelling tot vorig jaar het licht en is er verwarming.
Toch is het allerminst een vrolijke kerst. De stemming in het land is somber. De oorlog duurt al bijna twee jaar en veel Oekraïners zijn uitgeput.
De afgelopen weken reisde ik door Oekraïne. Hoe mensen lijden onder de situatie, ook al zijn er lichtpuntjes, zie je in deze video:
Een paar maanden geleden nog maar was de stemming juist hoopvol. Vol verwachting werd uitgekeken naar het aangekondigde tegenoffensief. De bedoeling was dat het Oekraïense leger met grote hoeveelheden westerse wapens flinke delen van het land terug zou veroveren.
Die verwachtingen zijn niet waargemaakt. De Russische verdedigingslinies bleken te sterk, de hoeveelheid mijnen die ze hadden verspreid te groot. Ook moest Oekraïne het offensief voeren zonder luchtsteun. De door het Westen beloofde F-16's arriveren vermoedelijk begin 2024.
Mensen geëmotioneerd
Mede doordat de hooggespannen verwachtingen niet werden waargemaakt, sloeg de stemming om en staat de veerkracht van de Oekraïners sterk onder druk. Op de vraag "hoe gaat het met je na bijna twee jaar oorlog?" springen bij veel mensen de tranen in de ogen.
Vrijwel iedereen heeft familie aan het front. Hoeveel doden er gevallen zijn is een staatsgeheim, maar het zijn er zeker vele tienduizenden, sommige Oekraïense bronnen spreken van 150.000 gesneuvelden.
"Ik heb regelmatig geen tijd om mijn begrafeniskleren te wassen", vertelt Bohdan op straat in Kyiv. "Zoveel vrienden moet ik begraven." Een militair aan het front die anoniem wil blijven, zegt dat van alle mannen met wie hij anderhalf jaar geleden naar het oosten trok, alleen hij nog in leven is.
Olena verloor meerdere mannen in haar familie. Deze kerst viert ze alleen met haar dochter en kleinkind. Er zijn veel Oekraïners zoals zij:
President Zelensky toonde zich op een persconferentie afgelopen week nog strijdbaar. Maar de afnemende westerse belangstelling en steun baart velen zorgen.
"Zonder kunnen we de oorlog niet voeren", zegt Sofiia in Lviv. Haar broer en vader vechten al sinds het begin van de oorlog bijna onafgebroken. Via hen hoort ze dat er aan het front te weinig wapens en munitie zijn. "De Russen hebben meer van alles. Meer troepen, meer wapens en meer munitie. Ik kan de gedachte nog niet toelaten dat we zouden moeten stoppen. Dan zouden al die doden en gewonden voor niets gevallen zijn."
Ze doet een klemmend beroep op het Westen. "Laat ons niet in de steek", zegt ze, terwijl ze probeert haar tranen weg te wrijven.
Russisch 'kerstcadeau'?
Oekraïne heeft ook dringend behoefte aan meer manschappen. Aan het begin van de oorlog waren er genoeg vrijwilligers, maar dat is allang niet meer zo. Het leger vraagt om 500.000 extra militairen. Dat kan eenvoudig door de dienstplichtleeftijd te verlagen van 25 naar 18 jaar.
Maar Zelensky aarzelt om die beslissing, die hij "zeer gevoelig" noemt, te nemen. Het zal grote gevolgen hebben voor de economische situatie in het land en ongetwijfeld ook voor zijn eigen populariteit.
Het gebrek aan troepen leidt tot frustratie bij degenen die wél vechten. "Waarom heeft niet iedereen door dat als wij de oorlog verliezen, de Russen verder zullen gaan, Europa in?", vraagt Alexandra zich af. Ze werkt in Kyiv op een marineschip dat drones uit de lucht schiet.
Ze verwacht rond kerst extra werk, omdat Rusland bij wijze van "kerstcadeau" mogelijk zware aanvallen gaat uitvoeren, net als vorig jaar toen Kyiv met oud en nieuw een rakettenregen over zich heen kreeg. "Maar de luchtverdediging is een stuk sterker dan vorig jaar", zegt ze trots. "We zorgen ervoor dat Oekraïners een rustige kerst zullen hebben."
