Positie Japanse premier Kishida onzeker na reeks schandalen
"De regering onthoudt zich van een antwoord," zegt Hirokazu Matsuno. Het is een stellige verklaring van de Japanse kabinetschef die net een motie van wantrouwen heeft overleefd. Samen met tientallen mede-partijleden is hij verwikkeld in een corruptieschandaal dat het kabinet de das om dreigt te doen.
Tegelijkertijd ligt premier Fumio Kishida onder vuur voor vermeende banden met de controversiële Verenigingskerk, die in Japan beschuldigd wordt van het afpersen van volgers. Het is een opeenstapeling aan schandalen die de publieke steun voor het kabinet tot een dieptepunt heeft gebracht, en de regering tot het randje van de afgrond heeft geduwd.
Grote donaties niet gemeld
In Japan mogen politici donaties ontvangen. Om donateurs te werven houden politieke partijen evenementen speciaal voor fondsenwerving waarbij tickets worden verkocht aan deelnemers. De opbrengsten worden individueel ontvangen of spekken de partijkas.
Donaties boven de 1200 euro moeten echter gemeld worden. Inmiddels is het duidelijk dat rond de 100 partijleden van de regerende Liberaal Democratische Partij (LDP) deze regel niet hebben nageleefd. Kabinetschef Matsuno wordt beschuldigd van het verdoezelen van meer dan 63.000 euro, en andere partijleden zouden eveneens voor tienduizenden euro's aan donaties hebben verzwegen.
De Constitutionele Democratische Partij (CDP) diende vandaag een motie van wantrouwen in tegen Matsuno. Door een meerderheid van LDP-politici in het Japanse Lagerhuis is de motie verworpen. Nu staat de oppositiepartij klaar om een motie in te dienen tegen het hele kabinet.
"Het is een probleem dat ten grondslag ligt aan de hele LDP", zegt CDP-vertegenwoordiger Jun Azumi, tevens voorzitter van het nationale beleidscomité van de partij. "Als nu blijkt dat dit probleem zich ook in andere facties afspeelt, is het ontslaan van een paar kabinetsleden onvoldoende."
Factiepolitiek compliceert oplossing
De LDP bestaat uit vijf grote facties en een aantal onafhankelijke leden. De grootste factie is de Seiwa-kai, beter bekend als de Abe-factie, genoemd naar oud-premier Shinzo Abe die bij een aanslag vorig jaar om het leven is gekomen. Deze groep heeft in de laatste 20 jaar maar liefst vier premiers geleverd en telt 99 leden, van wie er 15 deel uitmaken van het zittende kabinet. Het is dezelfde factie die nu onder vuur ligt voor corruptie.
Kishida heeft aangegeven de betrokken kabinetsleden te vervangen. Het is een moeilijke keuze voor de premier: de Abe-factie is een van de belangrijkste en machtigste groepen binnen de partij, en het is vanwege hun steun dat de premier zijn benoeming als premier wist veilig te stellen in 2021.
Veel keuze heeft Kishida echter niet: de corruptiebeschuldigingen breiden zich uit. Het is inmiddels bekend dat twee andere facties, waaronder die van de premier zelf, ook donaties hebben verzwegen. Openbare aanklagers hebben een officieel onderzoek gestart. Uit voorzorg heeft Kishida zich teruggetrokken uit zijn eigen factie.
Voor de bevolking lijkt het geen oplossing voor het probleem: volgens een recente peiling van Sankei Shimbun en Fuji TV ligt de publieke steun met slechts 22,5 procent op een dieptepunt. Daarbovenop zeggen bijna 9 van de 10 Japanners dat premier Kishida persoonlijke verantwoordelijkheid draagt voor de recente schandalen. "Het is een terugkeer naar de corruptie die plaatsvond onder het Abe-kabinet jaren geleden", vertelt professor Haruko Satoh van Osaka Universiteit. Dit heeft grote gevolgen voor het publieke vertrouwen in het kabinet: "Kishida moet het roer radicaal omgooien."
Onzekere toekomst
Terwijl zijn partijleden corruptie wordt verweten, wordt het ook voor Kishida heet onder de voeten. Een foto van een ontmoeting met leiders van de Verenigingskerk die nu onderzocht wordt door de rechtbank van Tokio voor afpersing en wanpraktijken zijn opgedoken en bevestigd door een Amerikaanse politicus die ook aanwezig was. Kishida ontkent de aantijgingen en zegt destijds geen weet te hebben gehad van wie er op de foto stond.
Binnen de LDP rommelt het intussen. De duikvlucht in publieke steun samen met de persoonlijke aantijgingen maken Kishida geen aantrekkelijke kandidaat voor de landelijke verkiezingen in 2025. De premier heeft tot de partijleidersverkiezingen in september 2024 om zijn kabinet te stabiliseren en het imago van de partij op te schonen.
"Het vervangen van de leden van de Abe-factie stuurt een duidelijk bericht", zegt Satoh. "Maar Kishida moet weer politici aanstellen die in het midden van het politieke spectrum zitten, alleen daarmee kan hij het vertrouwen van het publiek terugwinnen."