Achterstand IND blijft groeien: meer dan 70.000 asielzoekers wachten op een beslissing

• Rolinde Hoorntje

  Redacteur Binnenland

Het aantal zaken waar de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) nog een beslissing over moet nemen, is opgelopen tot 70.660, inclusief 26.630 aanvragen voor nareizigers. Niet eerder was het aantal openstaande aanvragen bij de IND zo groot.

Dat het tekort oploopt, komt niet door een toename van het aantal asielaanvragen, maar doordat beslissingen meer tijd kosten, concludeert het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA).

Dit jaar vroegen tot en met november ongeveer 45.000 mensen asiel aan. Dat zijn er iets meer dan vorig jaar, maar een stuk minder dan in 2015. De piek in het najaar is nu wel hoger.

Op basis van de laatste asielprognoses van het ministerie van Justitie en Veiligheid, heeft het COA op 1 januari 2025 zo'n 96.000 opvangplekken nodig. Op dit moment verblijven er zo'n 63.000 mensen in de asielopvang.

Doordat er volgend jaar ook een aantal noodopvanglocaties sluit, moet het COA voor het einde van volgend jaar 52.900 nieuwe opvangplekken realiseren. Een COA-woordvoerder wijt dat hoge aantal mede aan de oplopende beslistermijn bij de IND.

Ook Hani Zrek uit Syrië is al bijna 18 maanden in Nederland en heeft nog niet gehoord wanneer zijn tweede interview met de IND is.

In de video hieronder legt hij uit wat de gevolgen daarvan zijn:

Na de crisis vorige zomer is de beslistermijn verlengd van 6 naar 15 maanden. Volgens de IND doet de immigratiedienst nu gemiddeld een jaar over een aanvraag, tegenover 36 weken in februari van dit jaar.

In 2015, toen 60.000 mensen een asielverzoek indienden, deed de dienst veel korter over een aanvraag: 15 weken. Op dit moment wachten er al bijna 5500 asielzoekers langer dan 15 maanden.

Het aantal medewerkers bij de immigratiedienst is sinds 2015 ongeveer verdubbeld. In 2015 had de dienst zo'n 2900 werknemers in dienst, in augustus 2023 waren dat er 5.739.

De IND stelt dat het de toename van het aantal aanvragen onmogelijk bij kan houden, ook niet door het aannemen van nog meer personeel. De dienst heeft een opdracht om over 22.000 eerste asielaanvragen per jaar te beslissen, maar doet er in de praktijk meer.

"De dienst loopt tegen steeds complexere beleidsregels aan en moet beslissingen steeds uitgebreider motiveren", verklaart hoogleraar migratierecht Carolus Grütters verbonden aan de Radboud Universiteit.

In april waarschuwde de IND al dat er grenzen zitten aan de groei. De dienst leidt zo'n 180 nieuwe beslismedewerkers per jaar op. Meer aannemen kan niet omdat dit te veel begeleiding zou vragen van ervaren collega's, zegt de IND.

"Het zal hoe dan ook jaren duren om het huidige aantal aanvragen te beantwoorden, ook als de IND maximaal inzet op het werven en opleiden van nieuwe medewerkers," schrijft een woordvoerder.

Het helpt de IND als er meerjarige afspraken gemaakt kunnen worden over stabiele financiering, zegt de woordvoerder. "Dat vermindert niet direct de lange wachttijden, maar helpt wel om te kunnen plannen voor een langere periode."

Oplossingen

De problemen bij de IND zijn niet nieuw, zegt VluchtelingenWerk Nederland. "Onderzoeksbureau EY adviseerde in 2021 dat de IND een noodplan nodig heeft om korte pieken op te kunnen vangen. Toch lopen de achterstanden sinds 2021 weer op." In 2020 werd er een speciale 'taskforce' in het leven geroepen om de achterstanden (15.500 zaken) weg te werken. Dat lukte, maar inmiddels is die achterstand bijna drie keer zo groot.

Volgens een woordvoerder van het ministerie van Justitie en Veiligheid zijn daar nu geen plannen voor. De overheid zet in op een aantal maatregelen die genoemd worden in een Kamerbrief uit november. Zo is er de Bespoediging Afdoening Asiel (PBAA), bedoeld om 13.000 extra kansrijke zaken van onder meer Syriërs en Jemenieten af te handelen in een jaar.

Volgens de IND is het nu nog te vroeg om iets over de effecten daarvan te zeggen. Andere manieren die de IND inzet om kansrijke aanvragen efficiënt te behandelen zijn kortere gehoren, horen op COA locaties en het verminderen van administratieve lasten voor hoormedewerkers.