Motaz, Bisan en Plestia zijn de gezichten van Gaza, maar hun werk is steeds gevaarlijker

• Eliane Lamper

  redacteur Buitenland

"Ik heb de wereld genoeg laten zien", deelde Motaz Azaiza, een van de bekendste Palestijnse journalisten, afgelopen weekend op Instagram met zijn 16 miljoen volgers. "Een nieuwe fase is begonnen, de fase van overleven." Hij zegt dat zijn werk in Gaza te gevaarlijk is geworden.

De eerste maand van de oorlog in Gaza was de dodelijkste maand voor journalisten wereldwijd sinds het Committee to Protect Journalists (CPJ) in 1992 begon met het bijhouden van cijfers daarover. De oorlog duurt nu twee maanden, in die tijd zijn 63 journalisten gedood. Het overgrote deel in Gaza, maar er kwamen ook vier Libanese en vier Israëlische journalisten om.

Een bekende burgerjournalist, Bisan Owda, zei afgelopen weekend dat ze geen hoop meer heeft om deze oorlog te overleven. "Ik ben er zeker van dat ik in de komende weken, of zelfs dagen, dood zal gaan", schrijft ze aan haar drie miljoen volgers. Ze werd vorige week ziek, net als vele andere Palestijnen.

Politiek uitgesproken

Een paar maanden geleden leidden ze een heel ander leven en werkten ze nog als vlogger of fotograaf. De dag dat de oorlog begon besloten deze jonge Palestijnen noodgedwongen om oorlogsverslaggever te worden. Door hun ogen volgen wereldwijd miljoenen mensen de situatie in Gaza op sociale media.

Daardoor zijn ze belangrijke gezichten geworden. Op Instagram en Tiktok delen ze ongefilterde en rauwe beelden van bombardementen en de humanitaire crisis. Motaz laat zien hoe gewonde kinderen uit het puin worden getild of hoe mensen bloedend op straat liggen.

Ook nemen ze hun volgers mee in hun persoonlijke leven. Bisan schrijft dat haar nachtmerries zo hevig zijn dat ze "geen onderscheid meer kan maken tussen droom en werkelijkheid". Politiek zijn ze uitgesproken, en ze hekelen dat er internationaal niet wordt ingegrepen om het geweld te stoppen.

De 25-jarige Bisan was filmmaker, en laat nu zien hoe ze de oorlog probeert te overleven:

Hun werk was al levensgevaarlijk, maar ze vragen zich af of ze nog wel kunnen doorgaan nu het Israëlische leger het zuiden van Gaza nog intensiever bombardeert en grondtroepen het gebied binnengetrokken zijn. Motaz deelde een video waarop te zien is dat hij onder vuur ligt van het leger, terwijl hij een blauw vest met het opschrift 'pers' en een helm draagt en een camera in zijn hand heeft.

Plestia Alaqad, een andere bekend gezicht met vier miljoen volgers, besloot een paar weken geleden haar vest niet langer te dragen. "Ik voel me niet veilig, zeker wanneer ik een persvest en helm draag", zei Plestia, die Gaza recent ontvluchtte. Ze plaatste een foto van de uitrusting van een collega die ze was verloren. "Of je het nou wel of niet draagt, je wordt vermoord."

Een journalist voor Palestine TV deed een paar weken geleden live op televisie zijn helm af en zijn scherfvest uit, nadat hij net had gehoord dat een collega gedood was bij een bombardement. "We zijn uitgeput", zei hij huilend voor de camera. "Dit biedt geen enkele bescherming. We wachten op onze beurt om te sterven."

Patroon van intimidatie

Journalisten lijken soms doelwit te zijn van het Israëlische leger, zegt het CPJ. "Bij elk geval onderzoeken we of er sprake kan zijn van moord", zegt Sherif Mansour, programmacoördinator voor het Midden-Oosten. "Dit is de gevaarlijkste en dodelijkste opdracht voor journalisten die we in de afgelopen dertig jaar hebben gezien."

Daarnaast is er ook sprake van bedreiging en censuur. "Journalisten zijn door Israël bedreigd, of worden aangemerkt als Hamas-aanhanger. We zien een patroon van intimidatie tegen journalisten en hun familie." Ook Motaz is naar eigen zeggen geïntimideerd, Plestia is Gaza ontvlucht voor de veiligheid van haar familie.

Motaz laat op Instagram de gevolgen zien van hevige bombardementen:

De buitenwereld is afhankelijk van de beelden en getuigenissen van lokale journalisten. Door de volledige blokkade van Gaza door Israël komen buitenlandse media het gebied niet in, voor de oorlog zaten zij er ook al amper. Nu kunnen journalisten alleen mee met het Israëlische leger, maar dan hebben ze geen bewegingsvrijheid.

Motaz en Bisan blijven vooralsnog hun verhalen delen, maar de vraag is voor hoe lang nog. Mansour van het CPJ vreest dat Gaza steeds verder geïsoleerd zal raken. "Het verlies van deze stemmen heeft grote gevolgen", zegt hij. "We hebben journalisten nodig om tijdig en accuraat verslag te doen. Zonder hen zijn we overgeleverd aan propaganda en desinformatie."