Dichter bij vijftigste eenzame dode in Rotterdam: 'Niet eenzaam het graf in'

Met slechts vier dragers, een uitvaartleider en een paar dichters van Stichting de Eenzame Uitvaart (dEUR) is gisteren in Rotterdam mevrouw Haack begraven. Geen toespraken van familie of bekenden, geen muziek, geen treurende nabestaanden. Een van de dichters las een gedicht voor en dat was het.

Als er kind noch kraai is, dan gaat een dichter mee naar het graf. In Rotterdam doet de stichting dEUR dat al een aantal jaar en mevrouw Haack was de vijftigste eenzame dode die werd begeleid. "Ik word verdrietig van zoveel eenzame doden", zegt Bianca Boer, coördinator van Stichting dEUR bij de regionale omroep Rijnmond. "Ik ben blij dat ze niet ook eenzaam het graf in gaan."

Ze zijn er in alle grote steden en niet alleen in Nederland. Dichters die belangeloos meelopen tijdens de uitvaart en als enige het woord voeren over iemand die ze nog nooit hebben gezien. Dichter van dienst bij mevrouw Haack in Rotterdam is Peer Hommel. Zij baseert zich bij haar gedicht op de weinige informatie die over haar bekend is.

Zo blijkt ze geboren te zijn bij Bremerhaven en overleed ze een dag vóór haar 77ste verjaardag. Dus dicht zij: "Deze herfst in die grauwe havenstad van ons, op Zuid in de Motorstraat, één dag voor uw verjaardag, werd er niet gevaren, geen kaarsjes uitgeblazen, bleef u vrouw van zesenzeventig".

Jaar dood in huis

Het is niet helemaal duidelijk hoeveel 'eenzame doden' er precies zijn in Nederland. De dichters van dEUR hebben er in Rotterdam vijftig begeleid sinds 2017, maar de stichting wordt lang niet altijd ingeschakeld. Wel is duidelijk dat het niet alleen ouderen zijn die eenzaam sterven: de meeste zijn hooguit eind zestig, begin zeventig. En het zijn vaker mannen dan vrouwen.

Vaak zijn ze tijdens hun leven op een zijspoor beland. Door omstandigheden of door eigen toedoen. Foute keuzes of verkeerde afslagen. Gaandeweg gaan contacten verloren of worden verbroken. Ze zonderen zich steeds meer af en leven meer en meer teruggetrokken. Het valt dan ook niet altijd op als ze helemaal niet meer de deur uit komen. Vorige maand werd in de Slaghekstraat in Rotterdam-Zuid een man gevonden die een jaar lang dood in zijn huis had gelegen. Het was niemand opgevallen.

Geen contact met broers

In zulke gevallen kijkt een notaris of de gestorvene zelf voldoende geld of bezit heeft voor de uitvaart. De notaris gaat ook op zoek naar familieleden en vraagt of zij de uitvaart willen organiseren en eventueel betalen. Vaak is het antwoord nee. Bij mevrouw Haack vond de notaris twee broers in Duitsland. Zij hadden al tientallen jaren geen contact met hun zus en wilden ook niets meer met haar te maken hebben.

Als er geen geld op de bank staat, geen koophuis en geen waardevolle spullen zijn, dan draagt de notaris de zaak over aan de gemeente. Medewerkers van Burgerzaken gaan speuren, zoeken buren, bekenden of oude vrienden op. Ook online wordt gezocht: is er misschien een Facebook-account? Een digitaal testament?

'Verder niets bekend'

Als er echt niemand gevonden wordt of wil komen, worden de dichters opgeroepen. Zij moeten het vervolgens doen met de paar sporen die er zijn, soms met helemaal niets. 'Wederom verder niets bekend' staat regelmatig bij het verslag dat de Rotterdamse dichters maken van iedere eenzame uitvaart.

Dat is best opmerkelijk in het tijdperk van sociale media en met alle gegevens die normaal online te vinden zijn. "Soms weten we niet eens de roepnaam, alleen de namen die bij geboorte zijn doorgegeven", aldus coördinator Boer.

In haar gedicht herinnert Hommel dat er een moment was waarop dat nog niet gold voor mevrouw Haack. Haar achttiende verjaardag misschien? "Meiden slaan hun jas dicht onderweg naar het grote warme feest. Tellen sigaretten stiften lippen. Klik klak arm in arm."

Samen in een graf

Dit jaar hebben de dichters van Stichting dEUR hebben het druk. In oktober hebben ze op één dag zelfs twee eenzame doden naar het graf begeleid: meneer Jorna en meneer Bos. Allebei geboren in maart 1964 en twee dagen na elkaar in oktober dit jaar gestorven. Ze delen nu samen één graf.

"Wie cynisch wil zijn, zou bijna kunnen zeggen dat het begraven van eenzame mensen in Rotterdam lopendebandwerk is geworden", aldus een verslag van de stichting dEUR. "Gelukkig is twee eenzame uitvaarten na elkaar op dezelfde dag uitzonderlijk, sterker nog: het is nog niet eerder voorgekomen. Neemt niet weg dat er veel eenzame uitvaarten zijn."

Alle gedichten worden gepubliceerd op de website eenzameuitvaart.nl. Volgende week staat in Rotterdam de volgende begrafenis gepland van iemand die niemand meer heeft.