De historische verkiezingsoverwinning van de PVV was overduidelijk. In grote delen van het land kleurde de kaart lichtblauw, naar de kleur van Wilders' partij. Een dag na zijn overwinning zei Wilders dat hij blij is dat ook heel veel moslims in Nederland op de PVV hebben gestemd. Opmerkelijk, omdat afkeer van de islam al jarenlang het handelsmerk is van de partij.
In de media en op sociale platforms werd dit beeld de afgelopen dagen versterkt. In het programma WNL op Zondag zei schrijfster Lale Gül bijvoorbeeld dat ze vijftien vrienden heeft met een migratieachtergrond die op de PVV gestemd hebben. Ook in andere talkshows en reportages kwam dit beeld geregeld terug: ook onder moslims was er nu aanzienlijke steun voor Wilders' partij.
Toch zien onderzoekers een ander beeld. "Als ik kijk naar onze metingen, zien we eigenlijk wat we altijd al zien", zegt Niels Spierings. Hij is als hoogleraar sociologie verbonden aan de Radboud Universiteit en daarnaast co-directeur van het Nationaal Kiezersonderzoek, dat al vijftig jaar onderzoek doet naar het stemgedrag bij Tweede Kamerverkiezingen.
Progressief links
Spierings ziet in zijn data dat de specifieke groep die zich identificeert als moslim veel meer links progressief is georiënteerd. "Radicaal rechts is daar helemaal niet populair. Wij hebben geen aanwijzingen dat het gros van de moslims op de PVV stemt. Het aantal mensen uit die groepen dat aangaf PVV te stemmen, ligt stukken lager dan onder de rest van de Nederlandse bevolking."
Hij verbaast zich over het beeld dat in de media wordt geschetst. "Het is allemaal anekdotisch bewijs. Als ik mijn familie als standaard zou nemen zou de Tweede Kamer er ook heel anders uitzien."
In opdracht van de NOS deed onderzoeksbureau Ipsos een kiezersonderzoek op de verkiezingsdag. Daaruit bleek dat 91 procent van het PVV-stemmers géén migratieachtergrond heeft.
Ipsos benadrukt dat het, vanwege een niet al te grote groep respondenten, niet meer is dan een voorzichtige indicatie. "Kijkende naar de partijvoorkeur van mensen met een migratieachtergrond, doet een partij als Denk het goed onder deze groep, net als GroenLinks-PvdA."
Waarschijnlijkheid
In het Nationaal Kiezersonderzoek, gecoördineerd door de Radboud Universiteit en Universiteit Utrecht, wordt ook aan mensen gevraagd op welke partij ze waarschijnlijk gaan stemmen. Spierings ziet dat veel moslims van Marokkaanse en Turkse afkomst aangeven dat het zeer onwaarschijnlijk is dat ze op de PVV stemmen.
"Onze cijfers zijn van begin november. We hebben nog geen cijfers van na de verkiezingen. In het algemeen zeggen minder mensen dat ze op de PVV stemmen dan dat ze daadwerkelijk doen. Dus de cijfers gaan wat verschillen. Maar het is wel onwaarschijnlijk dat mensen van bijvoorbeeld GroenLinks-PvdA naar de PVV gaan", zegt Spierings.
Hij benadrukt dat het niet onmogelijk is dat moslims op de PVV stemmen. "Mensen stemmen ook op inhoudelijke punten zoals de economische agenda. Daar sluit de PVV best aan onder deze groep."
Ook opiniepeiler Aziz el Kaddouri van Het Opiniehuis zag niet dat de PVV op veel stemmen kon rekenen van moslims. In zijn peiling bleef het aantal moslims dat op de partij van Wilders stemt onder de vijf procent. "Dat is te verwaarlozen", zegt El Kaddouri.
"Veel aantrekkingskracht tot de partij is er ook niet. Ik heb gemerkt dat dat moslims hun weg op rechts eerder weten te vinden naar Forum voor Democratie. Maar ongetwijfeld zullen er moslims op de PVV gestemd hebben. Maar dat zal misschien een halve zetel zijn."
El Kaddouri legt uit hoe hij tot dat aantal komt. "Er zijn 700.000 stemgerechtigde moslims in Nederland. Daarvan stemt de helft. 60 procent stemt op Denk, de rest wordt grotendeels verdeeld onder de linkse partijen. Die zijn vaak ook heel populair onder moslims. Aan de onderkant zullen misschien wat praktisch opgeleiden wel op Wilders stemmen. Mensen die alleen maar luisteren naar de oneliners bijvoorbeeld, maar dat is een heel kleine groep. Dus waar praten we over."
De opiniepeiler maakt wel de kanttekening dat hij zijn onderzoek deed begin november, voordat het veel ging over de "mildere toon" van Wilders. Hij zegt daarbij een breed netwerk van moslims te kennen, waarbij niemand zegt op de PVV gestemd te hebben. "En ik ben heel ruimdenkend. Iedereen mag stemmen wat hij wil. Dus angst om het uit te spreken hoeft er niet te zijn."
Andere groepen migratieachtergrond
Onder andere groepen met een migratieachtergrond ziet zowel El Kaddouri als Spierings dat er daar altijd meer animo is geweest om op de PVV te stemmen. "We zien dat bij mensen met een Aziatische achtergrond, en dan vooral Oost- en Zuidoost-Azië, de PVV relatief populairder is. Ook onder Latijns-Amerikanen is dat het geval."
