Natuur herstelt zich na graasverbod voor damherten in Waterleidingduinen
De natuur in de Amsterdamse Waterleidingduinen herstelt zich nu er op veel plekken een graasverbod voor damherten geldt. Dat blijkt uit een tussenstand van het onderzoek dat PWN, Waternet, de Universiteit van Amsterdam, Stichting Bargerveen en de Vlinderstichting op dit moment doen.
Er groeien meer karakteristieke plantensoorten, zoals (duin)paardenbloem, valse salie, echt bitterkruid, wilde kardinaalsmuts en driedistel. En dat heeft weer een positief effect op 'bloembezoekers': er komen ook meer vlinders en bijen naar de Waterleidingduinen.
"We zien duidelijk dat het ecosysteem en de biodiversiteit in de Waterleidingduinen onder druk hebben gestaan door de intensieve damhertenbegrazing", laten de onderzoekers weten bij NH Nieuws. "Maar dat deze daarna als het ware weer 'terugveren'."
In de Waterleidingduinen, aan de zuidkant van Zandvoort, zuiveren Waternet en drinkwaterbedrijf PWN water om het geschikt te maken als drinkwater. Het gebied was altijd al geliefd bij recreanten, juist omdat er veel damherten rondlopen, maar de afgelopen jaren werden het er te veel, schrijft beheerder Waternet op zijn website.
Tientallen 'exclosures'
Ondanks soms felle protesten van de Dierenbescherming en de Faunabescherming doen de beheerders daarom sinds begin 2016 aan 'actief beheer'. In de praktijk komt dat erop neer dat soms duizenden damherten worden afgeschoten.
Vanaf 2019 zijn er in de Waterleidingduinen ook tientallen 'exclosures', afgebakende zones waar de overgebleven damherten, maar ook paarden en runderen niet kunnen grazen. De bedoeling daarvan is dat duingraslanden, duinvalleien en struikgewassen minder schade oplopen en dat ze zich zo mogelijk herstellen.
In tegenstelling tot bloemen en planten lijken dieren als mieren en veldsprinkhanen trager te reageren op de afwezigheid van de grazers. "Dieren hebben anders dan planten geen strategieën om op een plek te overleven wanneer de omstandigheden tijdelijk ongunstig zijn. Zij verdwijnen en moeten later de herstellende natuur opnieuw koloniseren", zeggen de onderzoekers. "Zeker voor de zeldzamere en minder mobiele diersoorten, die vaak in kleinere groepen leven, kost dat tijd."
Ten noorden van Zandvoort
Naast de 'exclosures' in de Waterleidingduinen, is er ook een beperkt aantal graasverboden ingevoerd in Nationaal Park Zuid-Kennemerland, het duingebied ten noorden van Zandvoort. Omdat daar veel minder damherten liepen, was overbegrazing er geen probleem.
Dat blijkt ook uit het onderzoek: daar zijn geen plantensoorten of insecten teruggekeerd. Wat er groeit, is alleen een klein beetje hoger. "In de afgezette gebieden is daar vooral verruiging te zien door de toename van de vegetatiehoogte", zeggen de onderzoekers.
Het onderzoek gaat door. Eind volgend jaar willen de onderzoekers ook de bodem met de daarin aanwezige bacteriën en schimmels analyseren. Ook gaan ze op een aantal locaties meten hoeveel stikstof er neerkomt, "zodat we de effecten van begrazing op het ecosysteem in de duinen nog beter gaan begrijpen".
