Onderzoek naar 'geknakte' alen: hoe dodelijk zijn scheepsschroeven?

Afgelopen weken zijn in de Rijn bij Keulen enkele honderden gemerkte volwassen palingen, losgelaten. Samen met een team van vrijwilligers gaan onderzoekers verschillende stranden in het gebied af, op zoek naar aangespoelde schieralen. Onderzoekers willen op deze manier achterhalen of scheepsschroeven schadelijk zijn voor deze trekvissen.

Het aantal alen neemt sinds de jaren tachtig sterk af. De vissoort staat op de IUCN Rode Lijst van bedreigde diersoorten.

Knak-alen

Het Duits-Nederlands onderzoek is een initiatief van Sportvisserij Nederland en natuurorganisatie RAVON en valt onder een Europees subsidieprogramma. "We zagen de laatste jaren veel 'knak-alen' aanspoelen zegt Nymfe van Boekel projectmedewerker van RAVON. Aangespoelde alen "met een draai in het midden".

De mogelijke oorzaken van de verwondingen zijn waterkrachtcentrales, pompgemaal of scheepsschroeven waar de dieren in terechtkomen. Hierdoor 'knakken' de vissen. In het gebied waar de schieralen worden losgelaten zijn geen pompgemalen en waterkrachtcentrales. Daardoor ligt de focus als mogelijke doodsoorzaak op scheepsschroeven, dat zijn ventilatorvormige schroeven die een schip voortstuwen.

"De beesten creperen en de verwondingen zien er dramatisch uit", zegt onderzoeker Niels Brevé van Sportvisserij Nederland. Deze organisatie roept sinds 2009 zijn leden op om alle gevangen alen terug in het water te gooien en niet op te eten zegt de onderzoeker. "We zien het liefst dat het goed gaat met de alen", zegt Brevé.

Beste periode

Rond deze tijd van het jaar trekken de palingen het Nederlands-Duitse gebied in waar veel scheepvaart is naar zee. Daarom is dit de beste periode om de gemerkte alen los te laten.

De alen worden voorzien van een VIE-tag , dat is een kleurmerkje van een fluorescerend gekleurd vloeibaar rubber. Met behulp van vrijwilligers wordt er langs de oevers van Rijn en de Waal gezocht naar aangespoelde dode en beschadigde alen.

"We hebben tussen de 50 en 60 vrijwilligers", zegt Van Boekel. "Ze krijgen van ons een veldkit met onder andere handschoenen, zakjes, een meetlint en een weegschaal." In het 'knakalenportaal' worden de meetgegevens en foto's verzameld. De onderzoekers kunnen op deze manier informatie achterhalen over de aantallen beschadigde alen en de oorzaak van de verwondingen.