Geldzorgen belangrijkste thema voor jongeren bij bepalen stem, klimaat niet in top-10

• Isa Huizing

  redacteur Binnenland

Jongeren zetten de woningmarkt bovenaan als voornaamste onderwerp voor de campagne. Op plek twee komen de zorgen om rond te komen, in combinatie met de oplopende prijzen. Dat komt naar voren uit een representatief online onderzoek van Ipsos in opdracht van de NOS.

Het onderzoek werd gefocust op jongeren van 18 tot en met 34 jaar, dus de generatie waarvan een deel nog met blokken speelde toen Mark Rutte in 2010 voor het eerst premier werd, en een ander deel juist toen voor het eerst mocht stemmen.

Ipsos onderzocht niet alleen wat bij deze verkiezingen de belangrijkste thema's voor de jongere generatie zijn, ook wie zij na de verkiezingen het liefst in het Torentje zien en welke politici zij waarderen.

Doorslaggevende thema's

Klimaat is het derde thema bij deze groep, maar als jongeren aangeven welk onderwerp voor hen een grote rol speelt bij het kiezen van een partij, staat klimaat niet meer in de top-10. Bij de verkiezingen in 2021 was dit nog wel het geval.

Toch maken jongeren zich wel degelijk zorgen over het klimaat, zegt Sander Nieuwkerk, onderzoeker bij Ipsos. Zo blijkt uit het onderzoek dat 40 procent van hen vindt dat de klimaatverandering zich in een kritieke fase bevindt en de wereld nu moet handelen.

"Maar in deze campagne speelt het een minder grote rol dan bij de verkiezingen van 2021. En omdat niet alle partijen zich hier heel erg over uitspreken, vertaalt de zorg over het klimaat zich niet in de stemkeuze."

Geldzorgen zijn voor jongeren het doorslaggevende onderwerp om op een bepaalde partij te stemmen. "Hier zien we ook een combinatie met andere thema's. Studenten die moeite hebben om een kamer te vinden en zich ook zorgen maken om de hoge huurprijzen. Of bijvoorbeeld starters die wel een huis konden kopen, maar zich zorgen maken om de hoge energierekening", legt Nieuwkerk uit.

Andere voorkeur

De jonge generatie heeft een andere voorkeur voor de nieuwe minister-president dan andere leeftijdsgroepen. Het liefst zouden zij lijsttrekker Frans Timmermans van GroenLinks-PvdA in het Torentje zien, terwijl stemmers boven de 35 juist voorkeur hebben voor Omtzigt (NSC).

Generatiebreed staat Yesilgöz van de VVD op de tweede plek. Op plek drie bij de jonge kiezer staat Wilders van de PVV, die ook de bekendste politicus onder jongeren is.

Politicoloog Roderik Rekker zegt dat het wel opvallend is dat Omtzigt het minder goed doet bij de jongeren, maar dat het hem ook niet verbaast. "Nieuwe partijen doen het over het algemeen goed bij jonge kiezers. Maar christendemocraten zijn minder populair onder jongeren en de nieuwe partij van Omtzigt heeft daar toch veel overeenkomsten mee."

De PvdA was onder jongeren ook niet populair. "GroenLinks daarentegen wel, daarom is het niet heel verrassend dat Timmermans als leider van die nieuwe combinatie goed scoort."

Hoger cijfer

In het onderzoek van Ipsos krijgen lijsttrekkers van links-progressieve partijen gemiddeld een hoger cijfer van jongeren dan van de rest van Nederland. Zo scoort Jetten (D66) relatief goed onder de jonge kiezer.

Hij krijgt een 5,8 ten opzichte van een 4,8 van heel Nederland. En ook Timmermans (GroenLinks-PvdA), Ouwehand (Partij voor de Dieren), Van Baarle (Denk) en Dassen (Volt) worden door jongeren beter beoordeeld.

Jongeren stemmen meestal op andere partijen dan de oudere generatie. "Het is vaker zo dat jongeren op radicaal-progressieve partijen stemmen en minder vaak op de traditionele middenpartij. Dat komt ook doordat zij in een andere tijd politiek volwassen zijn geworden, toen al met de euro werd betaald, de samenleving multicultureel was en klimaatverandering hoger op de agenda is komen te staan", zegt Rekker.