Poetin wil wel bemiddelen in Midden-Oosten, maar conflict kan ook Rusland raken

• 

  Iris de Graaf

  Correspondent Rusland

De terreuraanval van Hamas op Israël vond plaats op 7 oktober en viel samen met de 71e verjaardag van Poetin. Russische analisten noemen de aanval wel het beste verjaardagscadeau dat Poetin ooit heeft gekregen. Om te beginnen omdat voor het eerst sinds de Russische aanval op Oekraïne in februari '22 het oog van de wereld even niet meer op die oorlog is gericht.

Poetin hoopt dat de aandacht voor Oekraïne verslapt, dat mensen 'moe' worden van die oorlog. Dat zou kunnen leiden tot opdroging van de westerse wapensteun aan Oekraïne. Poetin zei onlangs in een toespraak dat Oekraïne het alleen volhoudt vanwege de westerse hulp. Hij zei ook dat als de VS voor Israël kiest en Oekraïne geen wapens meer levert, dat land "binnen een week verslagen zal zijn".

Dat past precies in Poetins strategie om de oorlog zo lang mogelijk te laten duren. Hij denkt dat de tijd in het voordeel werkt van Rusland.

Door de wereldwijde aandacht voor het Midden-Oosten kregen nieuwe onderdrukkende maatregelen in Rusland amper aandacht. Zo nam de Doema (het Russische parlement) de afgelopen weken nieuwe repressieve wetten aan en waren er arrestaties die normaal gesproken tot wereldnieuws zouden leiden. Zo verdwenen drie advocaten van de opgesloten oppositieleider Navalny achter de tralies omdat ze hem rechtshulp gaven. Ook werd voor de tweede keer dit jaar een Amerikaans-Russische journalist gearresteerd. Alsu Koermasjeva krijgt mogelijk vijf jaar cel vanwege het 'in diskrediet brengen' van Rusland.

Doorbreken internationaal isolement

De oorlog tussen Israël en Gaza biedt Poetin mogelijk een kans om zijn internationale isolement te doorbreken. Hij zei eerder deze maand dat hij in het conflict kan bemiddelen vanwege zijn "vriendschappelijke betrekkingen" met zowel Israël als de Palestijnen.

Poetin heeft de afgelopen jaren flink geïnvesteerd in zijn relaties met zowel Israël als Hamas. Ook verkeert hij op goede voet met Israëls aartsvijand Iran, dat een belangrijke steunpilaar is van Hamas en de Libanese terreurgroep Hezbollah.

Rusland heeft de Hamas-aanval op Israël niet veroordeeld, maar alleen zijn "grote zorgen" uitgesproken, al werden er ook Russen gedood en zijn er Russen door Hamas in gijzeling genomen.

Geen mankracht voor nóg een oorlog

Delegaties van Hamas zijn dit jaar een paar keer in Moskou geweest. Zo werd Hamasleider Haniyeh met open armen ontvangen. Vorige week waren Hamas-kopstukken opnieuw in de Russische hoofdstad. Hamas liet toen weten de Russische gegijzelden te zullen vrijlaten, "omdat Rusland onze naaste vriend is". Hamas wordt in Rusland niet aangemerkt als terroristische organisatie, terwijl de anti-corruptieorganisatie van Navalny wél op die terrorismelijst staat, direct onder IS en Al-Qaida.

Sinds de oorlog tegen Oekraïne geldt Iran als een van de belangrijkste bondgenoten van Rusland. Het levert wapens en drones en de landen helpen elkaar bij het omzeilen van westerse sancties.

Tegelijkertijd probeert Poetin z'n relatie met Israël niet op het spel te zetten. Er wonen bijna een miljoen mensen van Russische afkomst in Israël die Poetin niet 'in de steek kan laten'. Israël heeft tot nu toe geen wapens geleverd aan Oekraïne en heeft zich onthouden van sancties tegen Rusland.

Beide landen zijn sinds 2015 betrokken bij de oorlog in Syrië. Rusland werkt er nauw samen met Hezbollah. Als de situatie in het Midden-Oosten escaleert, kan Rusland direct betrokken raken bij een grotere oorlog; iets waar het land nu niet de mankracht voor heeft.

Onrust in eigen land

Poetin zou verder bang zijn dat de onrust in het Midden-Oosten overslaat naar republieken in Rusland zelf, met name naar islamitische republieken als Tsjetsjenië of Dagestan. Vorige week bestormde een menigte in Dagestan op de noordelijke Kaukasus een vliegtuig met passagiers uit Tel Aviv, op zoek naar Joodse inzittenden.

Dagestan is een republiek met een overwegend conservatieve islamitische bevolking. Maar er wonen ook Joodse gemeenschappen. Het is een arme regio, met veel sociale onvrede en een constant gevoel van onderdrukking door Moskou. Veel mannen uit die regio's hebben meegevochten in verschillende oorlogen, recentelijk ook in Oekraïne.

Ze zijn vaak getraumatiseerd en reageren heftig op oorlogsbeelden op sociale media vanuit de Gazastrook. Ze voelen zich gesterkt door de steun van Poetin aan Hamas en de Palestijnse bevolking.

Nieuwe wereldorde

De door Moskou aangestelde gouverneur van Dagestan zei een dag na de bestorming dat de menigte op het vliegveld was opgehitst door 'buitenlandse krachten en Bandera-aanhangers', termen die Moskou altijd gebruikt om Oekraïners weg te zetten als nazi's of als wordt gesproken van 'de nazi-regering in Kyiv'.

De Russische staatstelevisie gebruikt dit soort gebeurtenissen om de oorlog tegen Oekraïne te legitimeren. "In zowel Oekraïne als in Gaza zijn de VS en andere vijandige westerse krachten actief" horen de kijkers. En: "Het hypocriete westen veroordeelt onze 'speciale operatie' in Oekraïne, terwijl ze de Israëlische aanvallen op Gaza steunen".

Daarmee voedt Moskou het antiwesterse gevoel in Rusland, en wordt de eigen oorlog tegen Oekraïne weer eens gepresenteerd als een strijd tegen de 'westerse imperialistische wereldorde'.