Regenworm, haring en vliegenzwam in eerste Canon van de Nederlandse natuur

Regenwormen, haring en de lindeboom zijn zomaar een paar typisch Nederlandse natuurverschijnselen. Vijftig van dit soort karakteristieke soorten planten en dieren staan in de eerste Canon van de Nederlandse natuur, die vandaag verschijnt.

Natuurjournalist Dick de Vos besloot een aantal jaar geleden tot het schrijven van het boek. "Ik dacht: waarom is er geen canon van de natuur?" In museum Naturalis in Leiden overhandigt hij vandaag het eerste exemplaar aan demissionair minister Van der Wal voor Natuur.

Het doel van de canon is een breed publiek informeren over de Nederlandse natuur, zegt directeur Nicole van Hoorn van KNNV Uitgeverij. "Mensen weten niet meer zo veel over natuur, kinderen komen tegenwoordig minder buiten."

Terwijl er zo veel te beleven valt, zegt De Vos. "De natuur biedt troost. En tegelijkertijd is de natuur zo ontzettend boeiend. Tijdens het schrijven was het alsof ik rondliep in een snoepwinkel."

Meer dan onkruid

Een van de planten in de canon is de brandnetel. Dat deze plantensoort langs vrijwel iedere Nederlandse weg staat, heeft volgens De Vos te maken met stikstofneerslag. "Het komt van fabrieken, zit in uitlaatgassen en daalt neer waar wij wonen."

De prikkelende plant overwoekert alles, maar is meer dan onkruid, zegt De Vos. Lang geleden werden er volgens hem doeken van gemaakt, en nog steeds kun je er pesto mee maken. "En ook ecologisch is de brandnetel belangrijk, want vlinders leggen er hun eitjes in."

Een andere Nederlandse klassieker is de vliegenzwam: de bekende rode paddenstoel met witte stippen. In de canon wordt uitgelegd hoe die witte stippen ontstaan. Het zijn overblijfselen van een witte omhulsel dat om de vliegenzwam zat bij het ontstaan van de paddenstoel. "Hij begint in een soort ei, barst er dan uit, groeit en groeit en vormt ten slotte de bekende rode hoed."

Bodemingenieur van Nederland

Ook de regenworm - meer specifiek de grote blauwkopworm - heeft de canon gehaald. Regenwormen zijn de "bodemingenieur van Nederland", valt te lezen. Nederland heeft "zo ongeveer de grootste wormendichtheid van de wereld". Al die wormen zorgen er volgens de canon voor dat de bodem luchtig blijft en dat planten en bomen makkelijk kunnen wortelen.

Een ander dier in het boek is de haring. Deze vis is al eeuwenlang een belangrijk onderdeel van de Nederlandse cultuur, en nog steeds. "Op feestjes van ambassades in het buitenland ontbreekt de 'Hollandse Nieuwe' meestal niet."