Met gevaar voor eigen leven verslaan lokale journalisten de oorlog in Gaza

• Eliane Lamper

  redacteur Online

• Miral de Bruijne

  redacteur Buitenland

Voor lokale journalisten in Gaza is het bijna onmogelijk geworden om verslag te doen. Zij willen vertellen wat het Israëlische geweld in hun steden aanricht, maar moeten ook samen met hun kinderen vluchten voor bombardementen en op zoek naar eten en drinken.

"Journalisten zetten hun leven op het spel om de wereld te laten zien wat hier gebeurt", vertelt Ameera Harouda, een lokale Palestijnse journalist die onder meer voor de NOS en The New York Times werkt. Al twee weken voert Israël dagelijks luchtaanvallen uit.

Sinds het begin van de oorlog zijn zeker 22 journalisten gedood, meldt het Comité ter Bescherming van Journalisten (CPJ). Het overgrote deel van hen zijn Palestijnse journalisten in Gaza. Sommigen kwamen thuis om door bombardementen, anderen tijdens hun werk.

Een van de omgekomen journalisten is Salam Mema. Op 13 oktober werd haar lichaam onder het puin van haar eigen huis gevonden. Het gebouw was een paar dagen eerder gebombardeerd door het Israëlische leger. Mema was de voorzitter van het comité voor vrouwelijke journalisten in de Palestijnse gebieden en moeder van drie kinderen.

Behalve Mema zijn er in Gaza nog achttien journalisten gedood. Drie journalisten worden nog vermist. In Israël zijn in deze oorlog drie journalisten omgekomen, in Libanon gaat het om twee journalisten. Ook raakten meerdere verslaggevers gewond.

Stroom en internet

In Gaza werken vrijwel geen buitenlandse journalisten. De grenzen zitten dicht, waardoor zij het gebied niet in komen. Veel grote nieuwsorganisaties, zoals de BBC, Reuters en Al Jazeera werken met lokale verslaggevers en fixers die voor hen filmen en interviewen. Ook zijn er veel burgerjournalisten die verslag doen op sociale media.

Bisan Owda was een vrolijke, jonge filmmaker tot de bombardementen begonnen. Sindsdien doet ze verslag op Instagram van hoe ze probeert te overleven:

De lokale Palestijnse journalisten zijn als het ware de ogen en oren in het gebied: alleen via hen komt er nog informatie naar buiten die niet door één van de strijdende partijen, Israël en Hamas, wordt verstrekt.

Dat gaat steeds moeizamer, want de elektriciteit is afgesloten en het internet werkt maar af en toe. Journalisten gaan bijvoorbeeld naar ziekenhuizen en VN-scholen om daar hun telefoons op te laden en beeldmateriaal online te zetten.

Maar ook daar raakt de stroom op. Israël weigert brandstof toe te laten, waardoor generatoren uitvallen. "We hebben vaak geen internet, wat onze missie hier heel moeilijk maakt", vertelt Wafa Aludaini, een lokale journalist en activist in een spraakbericht waarin op de achtergrond explosies te horen zijn.

De angst is dat Gaza steeds verder verandert in een 'black box' en er wereldwijd geen zicht meer is op wat er ter plekke gebeurt. Dat Israël de deuren naar het bezette gebied gesloten houdt, is volgens Aludaini niet voor niks. "Door Israël wordt hier een bloedbad aangericht, maar ze willen niet dat het naar buiten komt. Dat geldt ook voor bijvoorbeeld het gebruik van witte fosfor."

Ruim een week geleden bracht Human Rights Watch naar buiten dat Israël witte fosfor heeft ingezet, waarbij de mensenrechtenorganisatie zich baseert op ooggetuigen en videobeelden. Israël heeft het gebruik ervan ontkend.

Gezin in veiligheid brengen

Journalisten voelen zich vogelvrij in het afgesloten Gaza, want ook wanneer ze een blauwe helm dragen en een vest met daarop het opschrift 'press', kunnen ze een doelwit zijn. "We zijn nergens veilig", zegt Ibrahim Isbaita, een lokale producer. "Ook al dragen we een vest, niemand kan onze veiligheid garanderen."

De bekende Gazaanse burgerjournalist Plestia Alaqad doet dagelijks verslag op sociale media. Hier bezoekt ze een vluchtelingenkamp in Khan Younis:

Intussen moeten de journalisten ook hun eigen familie in veiligheid brengen. Isbaita vluchtte met zijn vrouw en kinderen naar het zuiden. Ook Harouda verliet haar huis in Gaza-Stad. "Door alle conflicten ben ik ervarener en moediger geworden", zegt ze. Al sinds 2004 doet ze verslag in het gebied. "Maar voor het leven van mijn kinderen heb ik besloten om te vluchten."

De journalisten geven een gezicht en een naam aan de mensen die gedood zijn of moeten vluchten voor hun leven. Dat valt hen ook persoonlijk zwaar. "We proberen de situatie te verslaan", zegt Harouda, "Maar dat zijn ook de verhalen van onze geliefden en van mensen die we goed kennen."