Onderwijs wil meer geld, maar 'scholen hebben 8 miljard euro op rekening'

De roep om extra geld voor het onderwijs is groot, maar de spaarpotten van schoolbesturen groeien steeds verder. Basis- en middelbare scholen hebben in totaal 8 miljard euro op de bank staan, berekende Follow the Money.

Schoolbesturen in het basisonderwijs hebben volgens Follow the Money een gemiddeld eigen vermogen van 4,2 miljoen euro, wat een flinke stijging is ten opzichte van 2021. Ook middelbare scholen hebben volgens het nieuwsmedium een steeds hoger bedrag op de bank.

Dit soort grote spaarpotten zijn voor de Onderwijsinspectie al jaren een reden tot zorg. "Geld dat bedoeld is voor het onderwijs, moet daaraan worden besteed. Zeker in tijden waarin het onderwijs onder druk staat", valt te lezen in het jaarlijkse rapport over de financiële staat van het onderwijs uit 2019.

Dat scholen zoveel geld sparen, is volgens Follow the Money mogelijk doordat zij een vast bedrag per leerling krijgen om het onderwijs mee te organiseren. Het idee hierachter is dat scholen goed zelf kunnen bepalen waaraan dit geld besteed moet worden.

Maar aan die verantwoordelijkheid kleeft een nadeel, zegt hoogleraar onderwijskunde Klaas van Veen tegen Follow the Money. "Bestuurders zijn bang om financieel in zwaar weer te komen en willen toekomstige risico's vermijden. Het gevolg is dat een deel van hen te voorzichtig begroot en te veel overhoudt."

Onzekerheid door extra potjes

Daarnaast geeft de overheid regelmatig extra geld uit om problemen in het onderwijs aan te pakken. Een recent voorbeeld is de 6 miljard euro om achterstanden als gevolg van corona weg te werken. Dit soort extra potjes draagt bij aan de groeiende bedragen op de bank, concludeerden de Onderwijsraad en de Onderwijsinspectie dit jaar. De extra geldbedragen zijn vaak pas laat bekend, wat leidt tot grote reserves die schoolbesturen maar moeilijk kunnen afbouwen. Bovendien zijn er nu eenmaal weinig leraren beschikbaar om het geld aan uit te geven.

De extra potjes hebben nog een effect, zegt Van Veen tegen Follow the Money. "Met tijdelijk geld kun je geen structurele verplichtingen aangaan. Je kunt leraren dus geen vaste contracten aanbieden. Veel beginnende leerkrachten verlaten het onderwijs omdat ze geen vaste baan kunnen krijgen, terwijl we in een personeelscrisis zitten."

De overheid moet er volgens hem daarom op toezien dat de bekostiging van het onderwijs ook voorziet in beleid op de lange termijn. "Stop met al die losse subsidiepotjes."