Diplomatie of reddingsactie? Gijzelcrisis Gaza is 'extra gecompliceerd'
Verspreid over de Gazastrook houdt Hamas sinds zaterdag naar schatting zo'n 150 gegijzelde mannen, vrouwen, kinderen en ouderen gevangen. "De situatie is zeer zorgelijk", zegt oud-minister van Buitenlandse Zaken Ben Bot. "Deze groep gijzelaars is de grootste troef die Hamas heeft."
Behalve Israëliërs heeft de terreurbeweging ook tientallen mensen uit het buitenland gekidnapt. En al deze landen voeren achter de schermen druk uit op de regering in Jeruzalem om hun burgers veilig terug te krijgen. "Dat zo veel nationaliteiten betrokken zijn, maakt de situatie extra gecompliceerd", vervolgt Bot.
Hoe red je vele tientallen mensen die mogelijk als levend schild worden vastgehouden in een oorlogszone? Kenners noemen het haast onmogelijk om zo veel mensen in een dichtbevolkt stedelijk gebied als Gaza onder deze omstandigheden te bevrijden met reddingsacties.
'Alles moet kloppen'
"Een 'normale' militaire campagne ligt meer voor de hand dan dat gepoogd wordt om 150 mensen op te sporen en heelhuids terug te brengen", zegt inlichtingen- en veiligheidsexpert Bob de Graaff. "Voor zulke chirurgische operaties in vijandelijk gebied moet echt álles kloppen, anders loop je het risico om nog meer slachtoffers te maken." Vooral omdat strijders van Hamas en Islamitische Jihad voorbereid zijn op reddingspogingen.
De allerbeste optie voor de gijzelaars zijn onderhandelingen tussen de strijdende partijen, daar zijn de twee experts het over eens. Maar dat scenario lijkt erg ver weg. Bot: "Hamas weet niet van wijken en Israël is uit op een stevige aanpak."
Achter de schermen
Het valt niet te zeggen of de vijanden achter de schermen toch contact hebben over de gijzelcrisis. Voormalig minister Bot acht de kans hierop echter klein. "Israël wil nu duidelijk een punt maken en niet achteraf het verwijt kunnen krijgen dat er in geheim al zoete broodjes werden gebakken."
Ondertussen leven familieleden van gegijzelden en vermisten tussen hoop en vrees:
Hamas dreigt de gegijzelden een voor een te executeren als Israël zonder waarschuwing burgers in Gaza bombardeert. Videobeelden suggereren dat ten minste vier ontvoerde Israëliërs kort na hun gijzelneming zijn gedood, meldt The Washington Post.
Er heerst onduidelijkheid over hoe het gaat met de andere ontvoerden. Een uitzondering is de Duitse Shani Louk, die bewusteloos achterin een truck was gelegd na haar kidnapping op een muziekfestival. Volgens haar moeder ligt de jonge vrouw zwaargewond in een ziekenhuis in het noorden van Gaza.
Hamas heeft gezegd dat het alle Palestijnse gevangenen in Israëlische gevangenissen vrij wil hebben in ruil voor de Israëlische gijzelaars. In totaal zouden er zo'n 4500 Palestijnen vastzitten.
Leave no man behind?
In 2011 heeft Israël zo'n duizend Palestijnen vrijgelaten in ruil voor één eigen militair: Gilad Shalit. Maar analisten denken niet dat de Israëlische autoriteiten in dit conflict zo'n besluit nemen. "Het leave no man behind-beleid wordt bij zo'n omvang uiterst moeilijk om uit te voeren, zo niet onmogelijk", zegt De Graaff.
Qatar en Turkije zijn in onderhandeling met Hamas om gegijzelde burgers vrij te krijgen. Dat hebben anonieme functionarissen van de twee landen, die zich geregeld opwerpen als bemiddelaars, gezegd tegen internationale media. Bot noemt dit hoopgevend voor gegijzelden. "Alleen islamitische landen kunnen in direct contact komen met de leiders van Hamas." Mogelijk kan zo een tussenoplossing worden bereikt voor bijvoorbeeld buitenlanders die worden vastgehouden.
Geen enkel land zal in de huidige situatie op eigen houtje een reddingsoperatie beginnen in Israël.
Het Rode Kruis staat in contact met zowel Hamas als Israël. De hulporganisatie biedt aan om de gegijzelden van medische hulp te voorzien en te helpen bij eventuele vrijlatingen.
In de zwaar gebombardeerde Gazastrook woedt een humanitaire crisis: noodhulp komt amper binnen. Pas als de gijzelaars zijn vrijgelaten krijgt Gaza weer toegang tot stroom, water en brandstof, zegt de Israëlische minister van Energie vandaag.
De tijd dringt voor de gijzelaars. De gisteren gevormde regering van nationale eenheid in Israël probeert een uitweg uit de gijzelcrisis te vinden. "Er is een fel debat binnen de regering gaande over wat ze moet doen en hoe terughoudend het leger moet zijn vanwege de gegijzelden", zegt analist Tobias Borck van denktank RUSI tegen nieuwssite Politico.
Druk opvoeren
Eén ding is volgens voormalig hoogleraar terrorisme en contraterrorisme De Graaff zeker: "Geen enkel land, inclusief de VS, zal in de huidige situatie op eigen houtje een reddingsoperatie beginnen. Het enige wat regeringen voor hun landgenoten kunnen doen, is druk opvoeren op zowel Hamas als Israël."
De vraag is hoeveel diplomatie kan bereiken als beide partijen voet bij stuk houden. Volgens oud-minister Bot moet de invloed van buitenlandse druk echter niet worden onderschat. "Hoe meer landen en organisaties zich eensgezind tonen om dit op te lossen op een constructieve manier, hoe beter."
