Schietongeval in Afghanistan was te voorkomen, oordeelt inspectie

In januari 2021 raakte een Nederlandse militair ernstig gewond bij een schietincident in Mazar-e-Sharif, in Afghanistan. Bijna drie jaar later concludeert de Inspectie Veiligheid Defensie dat het voorval in kamp Marmal "niet onafwendbaar" was.

Om tot dat oordeel te komen heeft de Inspectie een reconstructie van de zaak gemaakt. Daaruit blijkt dat op verschillende momenten extra checks uitgevoerd hadden moeten worden. Volgens de Inspectie ontbrak op het moment van het ongeval een specialist die de verantwoordelijke commandant kon helpen "met kennis, inzichten en advies op het gebied van veiligheid en risicobeheersing". Daarnaast was er onvoldoende toezicht en ondersteuning vanuit Den Haag.

Voor de toekomst pleit de inspectie niet voor een "reeks maatregelen en regels, want die zijn er al". Wel moet er meer tijd en aandacht worden besteed aan risico's.

Verwisseld

Bij het schietincident werden zogeheten blanks, oefenpatronen die trainingen realistischer maken, verwisseld met scherpe munitie. Dat kon gebeuren doordat de scherpe patronen onbedoeld op de achterbank van een van de voertuigen op het oefenterrein terechtkwamen.

De schutter gebruikte onbedoeld een magazijn dat niet met oefenpatronen, maar scherpe munitie was gevuld. Dat er een risico was op verwisseling werd vooraf niet goed onderkend, zegt de inspectie.

Het ministerie van Defensie neemt de aanbevelingen van de inspectie over. "Wij betreuren dat deze ongevallen hebben plaatsgevonden en leven mee met de slachtoffers", schrijven minister Ollongren en staatssecretaris Van der Maat in een brief aan de Tweede Kamer.

Mondingsstoppen

In die brief staat dat Defensie zich inspant om veiligheidsbewustzijn uit te dragen en te vergroten. Defensie heeft in 2021 een e-training ontwikkeld met het doel militairen meer veiligheidsbewust te maken. Naar aanleiding van het nieuwe rapport wordt die module geactualiseerd en herzien.

Daarnaast benoemen Ollongren en van der Maat dat in 2022 is besloten om met andere mondingsstoppen te gaan werken. De zogeheten 'safety-mondingsstoppen' kunnen scherpe munitie tegenhouden wanneer daar onbedoeld mee wordt geschoten, zoals in 2021 in Afghanistan gebeurde. Op dit moment loopt daarvoor nog een aanbesteding, Defensie is van plan om daarna zo snel mogelijk de nieuwe mondingsstoppen aan te schaffen.