Deskundigen: gebruik enkelband bij korte celstraf, dat voorkomt recidive

Bij een gevangenisstraf van maximaal een halfjaar zou de veroordeelde zijn straf moeten kunnen uitzitten met een enkelband. Daar pleiten deskundigen voor in een burgerinitiatief, dat vandaag wordt overhandigd aan de Tweede Kamer. Het initiatief komt van de Universiteit Maastricht en Stichting Restorative Justice Nederland.

Bij een gewone gevangenisstraf is bij de groep kortgestraften de kans op recidive hoog, zegt Jacques Claessen, hoogleraar herstelrecht en hoofddocent strafrecht aan de Universiteit Maastricht, in het NOS Radio 1 Journaal. Ook kost zo'n korte celstraf de samenleving relatief veel geld, zegt Claessen.

Hij is daarom groot voorstander van een elektronische detentie - oftewel een enkelband - bij een veroordeling tot een korte gevangenisstraf. Een paar maanden zitten is volgens hem "weinig betekenisvol en zinvol". "Daar willen we graag een alternatief voor bieden", zegt Claessen, doelend op het mogelijk maken voor rechters om bij een straf voor iets anders te kiezen dan een korte detentie.

Veel korte celstraffen

De deskundigen achter het initiatiefvoorstel pleiten ervoor dat elektronische detentie opgenomen wordt in het Wetboek van Strafrecht als mogelijke straf. Nederland is een van de weinige landen in Europa die deze strafrechtelijke sanctie niet kent.

Er kan een korte celstraf opgelegd worden voor een vergrijp als een vechtpartij of diefstal. Uit cijfers blijkt dat ongeveer 85 procent van alle gedetineerden in Nederland korter dan zes maanden vastzit, maar dat de recidivecijfers hoog zijn.

Het voorstel is niet nieuw. Dat korte celstraffen niet effectief zijn, is al vaker aangekaart door onder meer advocaten en rechters. Ook de Raad voor Strafrechttoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) schreef dit in 2021 aan de toenmalige minister van Rechtsbescherming. Het thema staat al langer op de agenda van de Kamer.

'Doorgaan met je leven'

Met een enkelband kunnen de negatieve gevolgen van een gewone gevangenisstraf voorkomen worden, zeggen deskundigen. Deze mensen kunnen in hun huis blijven wonen en naar school of werk blijven gaan. "Voor een deel kun je doorgaan met je leven", zegt Claessen.

Wel moeten de gestraften op vaste momenten thuiszitten, waardoor ze "leuke momenten" missen. De enkelband wordt daardoor wel degelijk als straf ervaren, benadrukt de hoogleraar. "Het is geen vrijheidsbeneming, het is een vrijheidsbeperkende sanctie. Vrijheid is een heel groot goed."

Bovendien is volgens Claessen de kans kleiner dat een veroordeelde met een enkelband terugvalt in crimineel gedrag; het leidt tot minder recidive, minder kosten en meer maatwerk, legt hij uit. "Dat betekent onder meer het voorkomen van meer criminaliteit en slachtoffers."