Jeanine Duijst
redacteur NOS op 3
Sophie Frankenmolen
redacteur NOS op 3
Semina Ajrovic
redacteur NOS op 3
Jeanine Duijst
redacteur NOS op 3
Sophie Frankenmolen
redacteur NOS op 3
Semina Ajrovic
redacteur NOS op 3
Marco Borsato, Lil Kleine en Bilal Wahib hebben één ding gemeen: ze werden 'gecanceld'. Ze kwamen in het nieuws vanwege hun - al dan niet bewezen - grensoverschrijdende gedrag. Radiostations stopten met het draaien van hun muziek en Spotify haalde ze uit afspeellijsten. Maar voor hoelang?
NOS op 3 onderzocht of Nederlanders nog naar gecancelde artiesten luisteren en hoeveel radiostations de artiesten nog draaien. De luistercijfers van bijna veertig radiostations (FM en online) en cijfers van afspeellijsten van Spotify geven inzicht in hoelang artiesten niet meer door de ether of koptelefoons klonken nadat ze waren beschuldigd van wangedrag.
Marco Borsato
Een van de artiesten waar NOS op 3 data van opvroeg, is Marco Borsato. Gisteren werd bekend dat de zanger wordt vervolgd voor ontucht met een minderjarig meisje. Eerder kwam Borsato al in opspraak nadat BNNVARA-programma BOOS de misstanden bij de talentenjacht The Voice of Holland naar buiten bracht.
Vóór die tijd was zijn muziek nog vaste prik op de radio. De maatschappelijke verontwaardiging na BOOS is goed terug te zien in de luistercijfers van de radiostations. Borsato was de afgelopen maanden wel weer iets vaker te horen op de radio. Het nieuws van de aankomende rechtszaak is nog niet terug te zien in de cijfers.
Ook Lil Kleine was lange tijd nauwelijks op de radio te horen, nadat onder meer beelden waren uitgelekt waarop te zien lijkt dat hij zijn toenmalige vriendin Jamie Vaes mishandelt. Het Openbaar Ministerie doet daar onderzoek naar. Even leek zijn carrière tot stilstand te zijn gekomen, maar zoals hieronder te zien is, is hij weer helemaal terug. De twee nieuwe hits Herinnering en Pornstar Martini leidden tot een comeback.
NOS op 3 verzamelde nog veel meer luisterdata en legde deze ook voor aan radiostations. In onderstaande video zie je welke artiesten écht niet meer te horen zijn en hoe radiozenders deze keuze maken.
Ook van andere gecancelde artiesten komt een soortgelijk beeld naar voren: een artiest wordt nauwelijks meer gedraaid als hij/zij negatief in het nieuws komt, maar zodra de artiest een nieuwe hit uitbrengt, volgen de radiostations al snel. Cancelen lijkt dus in bijna alle gevallen niet definitief.
Radiostations volgen de luisteraar
Dat beeld wordt bevestigd in een rondgang langs de tien grootste radiostations. De zenders zeggen: wij volgen de luisteraar. Als die de muziek wil horen, dan draaien we dat. Jelle Klerx van Qmusic: "We kijken heel erg naar het moment en we stellen ons de vraag: kwetsen we hier mensen mee als we die persoon draaien?"
De radiostations willen één ding allemaal zeker niet: voor rechtbank spelen. Klerx: "De moeilijkste vraag in deze kwestie is: waar trek je de grens? Als iemand verdacht is? Als iemand veroordeeld is? Je zou kunnen zeggen: draai hem dan niet, want better safe than sorry, maar dan kan je heel veel artiesten niet meer draaien."
Op de vraag of er artiesten zijn die radiostations niet meer draaien, geven zowel FunX als Qmusic aan dat ze R. Kelly niet meer draaien. Klerx: "We zeggen nooit, nooit, maar we draaien R. Kelly al een tijdje niet, omdat hij echt veroordeeld is."
Hoe luisteren we privé?
NOS op 3 onderzocht ook of er verschil zit tussen publiekelijk en privé cancelen. Blijven luisteraars met de privacy van hun koptelefoon luisteren naar gecancelde artiesten?
Spotify deelt geen luistercijfers waar in te zien is hoe vaak een nummer over een bepaalde periode beluisterd wordt, maar deelt wel data die laten zien hoeveel actieve luisteraars een nummer heeft. Neem de luistercijfers van Lil Kleine. Daaruit valt op te maken dat hoewel mensen nadat hij in opspraak was geraakt heel eventjes minder luisterden, het aantal maandelijkse luisteraars op bijna ieder moment boven de 2 miljoen uit.
Privé luisteren mensen dus nog vaak naar Lil Kleine en dat geldt eigenlijk voor iedere artiest die in opspraak raakt. Mediawetenschapper Simone Driessen van de Erasmus Universiteit heeft daar wel een verklaring voor: "Cancelen op zich is iets publiekelijks. Je hebt een bepaalde massa voor cancelen nodig, een menigte die meedoet aan die boycot. En privé kan dat natuurlijk anders zijn." De vraag is, zegt ze: "Kan je de kunst van de maker scheiden? Of zie je het toch als een geheel?"