Timmermans in lezing: nu is de tijd voor langetermijnplannen

Ongelijkheid, klimaat en het gebrekkige vertrouwen in de overheid zijn problemen die een lange adem vereisen, maar met de oplossing moet wel nu worden begonnen. Dat betoogde de lijsttrekker van GroenLinks/PvdA, Frans Timmermans, in de Abel Herzberglezing.

Volgens de scheidend Eurocommissaris is er op dit moment behoefte aan "kathedralenbouwers die het geduld op kunnen brengen om een plan voor decennia te maken". En in zo'n plan moet volgens hem voorop staan dat "het lange termijn gezamenlijke belang" voorgaat "op het korte termijn eigenbelang".

Het grootkapitaal

Wat betreft het klimaat neemt Timmermans de stikstofcrisis als voorbeeld van hoe het niet zou moeten. Volgens hem is Nederland 20 jaar te laat begonnen met de stikstofaanpak.

"Na alle dralen, vooruitschuiven, vluchten in schijnoplossingen, zijn de problemen nu zo groot geworden dat ingrijpen onontkoombaar wordt, als we tenminste willen dat de Nederlandse natuur zich kan herstellen, dat we weer volop kunnen bouwen en dat boeren het duurzame pad opgaan", schetste hij. "Alles is duurder, moeilijker en pijnlijker geworden."

Volgens Timmermans, die in Brussel de portefeuille klimaat onder zich had, is het belangrijk om dat in het achterhoofd te houden bij de klimaatdiscussie. "Hoe langer je wacht, hoe moeilijker en duurder het wordt." Alleen de belangen van de fossiele industrie, de aandeelhouders en het grootkapitaal zijn gediend bij uitstel, voegde hij daaraan nog toe.

Vertrouwen als uitgangspunt

De GL/PvdA-leider wees er wel op dat mensen alleen meegaan in grote veranderingen, zoals klimaatmaatregelen, als er voldoende vertrouwen is in de overheid. En daar schort het aan, zei hij, net als een flink aantal van zijn collega-politici de afgelopen tijd opmerkten.

Timmermans stelde dat vertrouwen in de burger het uitgangspunt moet zijn bij de overheid "als voorwaarde voor herstel van vertrouwen van diezelfde burger in de overheid". Hij noemde een paar voorbeelden die hem aanspreken, zoals het afschaffen van de wachttijd voor een uitkering voor jongeren in Utrecht en vrij besteedbare financiële extraatjes voor mensen in de bijstand in Amsterdam en Tilburg. "Dat kan soms net het verschil zijn tussen hoop en wanhoop."

Vertrouwen is moeilijk te herstellen, erkent Timmermans, maar er moet wel een begin mee worden gemaakt. "We kunnen in een kabinetsperiode de fundamenten leggen voor een andere, betere, duurzame relatie tussen elkaar en met de overheid."

Compromissen

In de lezing deed Timmermans een oproep aan anderen in "het brede midden" om tot compromissen bereid te blijven. Het midden is nodig om tot breed gedragen verandering te komen, stelde Timmermans, zonder te specificeren wat dat midden behelst.

Maar hij riep ook zijn eigen mensen op om met een open blik te kijken. "Als je aanstuurt op dialoog, zoals wij graag doen, moet je niet alleen de wil hebben te overtuigen, maar ook de bereidheid overtuigd te worden."