SCP: Nederlander bezorgd dat anderen in online nepnieuws trappen
Bijna de helft (48 procent) van de Nederlanders maakt zich zorgen over foutieve en misleidende informatie op sociale media. Dit meldt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) op basis van onderzoek.
Het gaat vooral om zorgen over misinformatie, maar ook over vervelende omgangsvormen, zoals bedreigingen en beledigingen. Daarnaast betwijfelen mensen of ze door nieuwe ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) in de toekomst nog echt van nep kunnen onderscheiden.
Hoewel een meerderheid (76 procent) denkt zelf onjuiste informatie te kunnen herkennen, zijn mensen wel bezorgd dat anderen zich laten beïnvloeden door nepnieuws of dat nepnieuws tot polarisatie leidt.
"Als mensen erover praten, lijkt het in eerste instantie te gaan over andere mensen en dan wijzen ze bijvoorbeeld ook naar andere landen waar ze misinformatie op grote schaal hebben gezien", zegt Claudia Hartman, onderzoeker bij het SCP, in het NOS Radio 1 Journaal.
Volgens Hartman maken mensen zich misschien nog wel meer zorgen over zaken als haatzaaien, bedreigingen, beledigingen en vervelende omgangsnormen. "Meer mensen (60 procent) zijn voorstander van het inperken van de vrijheid van meningsuiting op sociale media als het gaat om bedreiging of belediging van groepen. Er is minder steun (48 procent) bij ingrijpen van het delen van misinformatie."
Dat verschil komt mogelijk ook door praktische bezwaren, zegt Hartman. "Ingrijpen tegen belediging is makkelijker en duidelijker. Ingrijpen tegen verkeerde informatie is lastiger. Want wat als je nog niet weet of iets waar is of niet?"
Een nipte meerderheid (51%) neigt naar ingrijpen door de overheid als mensen volgens de overheid gevaarlijke informatie delen, ook als dat ten koste gaat van de vrijheid van meningsuiting, meldt het SCP. Een derde van de mensen kiest in dit geval juist voor de bescherming van de vrijheid van meningsuiting.
"De steun voor ingrijpen wordt genuanceerd door deelnemers aan focusgroepen die in eerste instantie voor ingrijpen zijn, maar op dilemma's stuiten wanneer ze erover doorpraten", schrijft het SCP. Met sociale media kunnen volgens de deelnemers ook problemen aan de kaak gesteld worden.
Europese wet 'goed begin'
Mensen kijken vooral naar de landelijke overheid (71 procent) om regels te bepalen die online gedrag en misinformatie moeten aanpakken. Hierna volgen de Europese Unie (64 procent), internetgebruikers (59 procent) en technologiebedrijven (50 procent).
Vorige week is de zogenoemde Digital Services Act (DSA) ingegaan voor de grootste online platforms. Deze Europese wetgeving schrijft voor dat die strenger moeten optreden tegen desinformatie en burgers online beter moeten beschermen.
Uit het onderzoek blijkt dat mensen dit zien als "een goed begin", schrijft het SCP. "Ze vinden strenge handhaving belangrijk want ze vertrouwen er niet helemaal op dat grote technologiebedrijven altijd handelen in het publieke belang."