India promoot toerisme in Kashmir: van economisch én politiek belang

Op de weg van het vliegveld naar het centrum van Srinagar, de hoofdstad van de Indiase regio Kashmir, zie je ze om de paar honderd meter: bunkers waar militairen voor en achter staan, afgeplakt met posters van toeristische trekpleisters en het G20-logo. In mei werd hier een G20-vergadering over toerisme gehouden, met deelnemers uit 27 landen, waaronder Nederland.

De posters illustreren de tegenstrijdige realiteit. De betwiste grensregio tussen de nucleaire machten India, China en Pakistan is prachtig, maar het conflict ligt altijd op de loer.

Het voormalig prinsdom werd na de opsplitsing van India en Pakistan in 1947 door beide landen geclaimd. Sindsdien loopt er een bestandslijn door het gebied. Een deel wordt bestuurd door India, een deel door Pakistan en nog een deel door China, maar India claimt nog altijd de hele regio. Eind jaren 80 begonnen militante groepen in het door India bestuurde deel tegen de overheid en het Indiase leger te vechten.

Een opbloei van het internationale toerisme in Kashmir, ooit vast onderdeel van de hippietrail, zou de lokale economie erg helpen. Maar de promotie van het toerisme door India op het platform van de G20 lijkt ook een geopolitiek doel te dienen.

China, lid van de G20, boycotte de bijeenkomst omdat deze in betwist gebied plaatsvond. De meeste andere G20-landen stuurden wél afgevaardigden naar het toerismeoverleg. Het gaf India de kans zich voor een internationaal publiek zelfverzekerd op te stellen, zowel wat betreft de veiligheidssituatie in Kashmir als de Indiase claim op de regio.

"We hebben niemands bevestiging nodig", zegt Altaf Thakur, woordvoerder van de regeringspartij BJP in Srinagar. Hij spreekt vanuit het zwaarbewaakte lokale kantoor van de partij. "Jammu en Kashmir is een integraal onderdeel van India, en geen enkele wereldmacht kan het van India afscheiden. Dit is een nieuw India, dat China en z'n bondgenoten recht in de ogen kijkt. Heel de wereld kijkt nu naar India met respect."

Lockdown

Dat de vergadering zonder aanslagen of protesten verliep, schrijft Thakur toe aan het beleid van de BJP-regering in New Delhi, onder premier Narendra Modi. Die trok in 2019 de gedeeltelijke autonomie van de regio in. Het lokale parlement werd ontbonden en de regio kwam onder direct bestuur van New Delhi te staan.

Het was een controversieel besluit, dat gepaard ging met een zware lockdown. Alle communicatiemiddelen, inclusief internet en telefoonlijnen, lagen wekenlang plat. Activisten en journalisten werden gearresteerd en oppositieleiders onder huisarrest geplaatst. Net toen de lockdown begon te versoepelen, volgde de coronapandemie.

Protest

Nu, de tweede zomer dat er weer gereisd mag worden terwijl de regio relatief open is, blijft het rustig. Volgens Thakur willen de mensen niet meer protesteren, als gevolg van het beleid van Modi. Militant verzet is niet voorbij. Buiten de stad vinden nog aanslagen van militanten en operaties van het leger plaats. Aan de bestandlijn tussen India en Pakistan blijft ook onrustig.

Maar in Srinagar heerst een vredige, gemoedelijke sfeer. Bij het Dal Meer genieten inwoners en toeristen van de zonsondergang, limonadekraampjes en de drijvende markt met traditionele sjaals en saffraan. De zwaarbewapende militairen zijn ook hier onderdeel van het straatbeeld, al went dat snel. Het aantal checkpunten en willekeurige fouilleeracties is volgens meerdere inwoners behoorlijk afgenomen.

Hoteleigenaren beamen dat: de situatie is in jaren niet zo stabiel geweest als nu. En dat is wat de regering van Modi nu aan de G20-deelnemers én aan de eigen achterban wil laten zien.

Twee politie-inspecteurs zeggen dat de steun voor separatistische leiders onder de bevolking is afgenomen. "Eerder sloten alle winkeliers in de oude stad hun deuren, zodra die leiders opriepen om te staken", zegt een van hen. "Nu gebeurt dat nooit meer."

Toch is het protest niet helemaal weg. "Laat Mirwaiz vrij", staat op grote posters binnen de vrijdagmoskee. Mirwaiz Umar Farooq is de religieus leider van de moskee en ook leider van de separatistische partij Hurriyat Conference.

Farooq staat sinds 2019 onder huisarrest. Buiten de moskee willen niet veel mensen over de politiek praten. Een winkelier legt uit waarom: "Wie zich uitspreekt tegen de overheid, wordt opgepakt. Ja, het is rustig, maar dat is onder dwang."

Er zit nog meer onder het oppervlak van rust, zegt Ishfaq Mir. Hij komt uit een zakenfamilie die al generaties in tapijten handelt. Nu is hij een ontwerpstudio begonnen om traditionele ambachtslieden met de internationale markt te verbinden. "We hebben zo lang met conflict geleefd, dat de meeste mensen, en ik ook, met hun mentale gezondheid worstelen. PTSS is heel gewoon. Dit heeft de werkcultuur aangetast."

Toch is Mir optimistisch over de toekomst en gelooft hij dat de vredige situatie dit keer mogelijk aanhoudt. Hij wil een oud, vervallen familiehuis renoveren tot gastenverblijf en café. "Iedereen heeft hoop. Eerder wilde niemand investeren in hotels. Nu zijn mensen zelfs bereid leningen af te sluiten voor investeringen. Dat vertrouwen is er."

Op 9 en 10 september komen staatshoofden en regeringsleiders naar New Delhi voor een G20-top.